Dit is de eenendertigste aflevering van de Livius Nieuwsbrief, een maandelijks verschijnend mailtje voor mensen met belangstelling voor de antieke wereld. Het wordt uitgegeven door Livius Onderwijs. In mei beginnen twee cursussen (in Amsterdam) waarvoor nog plaats is: Iran. Van Cyrus tot Khomeiny en De Klassieken na de Oudheid.
===
NIEUW OP DE LIVIUS-WEBSITE Geen nieuwe artikelen op de Livius-site, maar er zijn wat oude artikelen opgepoetst (zie blog).
===
EGYPTE Egypte is incompleet zonder piramiden, en deze maand kunnen we een wetenschappelijk experiment noemen waarmee wordt vastgesteld hoe die kolossen zijn gemaakt. (Helemaal nieuw is de "betontheorie" overigens niet.) Egypte is incompleet zonder Toetanchamon, en deze maand kunnen we een ontdekking noemen over zijn jeugdjaren. Egypte is incompleet zonder Antonius en Cleopatra, en deze maand lijkt hun graf te zijn ontdekt. Egypte is incompleet zonder de onvermijdelijke doctor Zahi Hawass, naar wie een prijs is vernoemd. De maandelijkse nieuwe tombe is geen echte nieuwe: het graf van farao Seti I blijkt groter dan tot nu toe werd aangenomen. En verder: reconstructie van een antiek schip, reconstructie van de Memnonkolossen (die twee broertjes blijken te hebben), overzicht van enkele recente vondsten uit de Nijl, een Griekse tempel in Alexandrië, een Koptische kerk, de gevolgen van de zeespiegelstijging, en de zoveelste CT-scan van een mummie.
===
MESOPOTAMIË Het maandelijkse stukje over de ondergang van ons erfgoed in Irak kan deze maand - vijf jaar na de plundering van het museum - in meervoud worden opgediend: hier, hier, en vooral hier. De balans:
ja, de coalitietroepen wisten dat er een cultureel misdrijf plaatsvond;
ja, er is door soldaten gevraagd om versterkingen;
ja, de generaals hebben dit verzoek overgenomen en doorgespeeld naar Washington,
waar anders werd besloten.
"Stuff happens", zoals Rumsfeld het destijds verwoordde. Maar het was geen ongelukkig bijeffect van de oorlog - de vernietiging blijkt nu te zijn gepland: dat er troepen zouden worden gelegerd op de antieke ruïnes (Ur, Babylon... ) was vooraf besloten. Een boek over het onderwerp wordt hier gerecenseerd. En om niet inktzwart te blijven: sommige gestolen oudheden keren terug en er is deze maand ook een redelijk bewaarde Babylonische nederzetting gevonden.
===
IRAN en CENTRAAL-AZIË De hellenistische periode uit de Iraanse geschiedenis is niet werkelijk goed bekend, al zijn er vondsten gedaan op verschillende plaatsen (Susa, Nihavand, de lieve Herakles van Behistun). De reden is dat Iraniërs de tijd waarin een niet-Iraanse dynastie het land beheerste, niet erg glorieus vinden. Dit persbericht toont hoe ongemakkelijk men zich erbij voelt; let vooral op het heerlijke eufemisme "post-Achaimenidisch". En verder: de oudste olieverfschilderingen komen uit Bamyan in Afghanistan.
===
GRIEKENLAND, BULGARIJE EN TURKIJE DNA-onderzoek suggereert dat de Minoïsche beschaving werd gedragen door mensen uit Anatolië. Bereikte Pytheas het eiland Whight? Een eigenaardig puzzeltje: de herinterpretatie van het grote koningsgraf in Vergina is al zeker tien jaar oud. In 1997 werd vastgesteld dat de botten in het graf niet van Filippos II (de vader van Alexander de Grote) konden zijn, en vermoedelijk die waren van Filippos III Arrhidaios (Alexanders broer en opvolger). Twee jaar later bewees een Griekse archeologe dat de decoratie oosterse modellen veronderstelde en dus gedateerd moest worden ná de regering van Alexander de Grote. De Griekse autoriteiten, die met veel bombarie het graf aanprijzen als dat van Filippos II, hebben zich altijd op de vlakte gehouden over de herinterpretatie - immers, de Griekse bezitsrechten op Macedonië dienen onbesproken te zijn, en zelfs de geringste twijfel wordt gevreesd. Maar nu wordt ineens met zoveel woorden toegegeven dat er in Vergina iets niet klopt: de National Geographic mag het ijs breken. Is er een verband met het recente diplomatieke succes, dat de Griekse diplomaten erin zijn geslaagd de Voormalige Joegoslavische Republiek Macedonië te isoleren en het NAVO-lidmaatschap te blokkeren? Wachtten de Grieken al een tijdje op een geschikt moment om hun gaffe te corrigeren? En verder: een anker op Cyprus, bedreigde theaters, Filippoi, de Kybeletempel van Balchik, Allianoi opnieuw, een museum voor Troje - en die laatste drie waren in Bulgarije en Turkije.
===
ROME EN ZIJN RIJK Nogal macaber bewijsmateriaal voor twee epidemieën.
De eerste is die van 165 n.Chr., toen een ziekte van Irak naar het westen kwam. Het meeste bewijsmateriaal kwam tot nu toe uit het huidige Turkije, maar een massagraf uit Engeland lijkt te bewijzen dat de ramp zich over het hele ramp verspreidde.
De tweede epidemie teisterde Europa rond het midden van de zesde eeuw Europa teisterde: een massagraf in Castro dei Volsci, niet ver van Rome.
OVERIG Het mogelijke graf van een druide - gebracht met de nodige slagen om de arm. Al eens eerder werd in deze nieuwsbrief verwezen naar een simpele maar mooie animatie om de geschiedenis van het alfabet te illustreren. Op deze pagina staan er meer.
DWAASHEID In 1989 publiceerde Martin Bernal zijn boek Black Athena, waarin hij wees op de zwarte, Afrikaanse wortels van de Griekse cultuur. Het boek opent sterk met een uiteenzetting over het inderdaad racistische karakter van de oude geschiedenis in de negentiende eeuw, en ontaardt vervolgens in een reeks bizarre theorieën. Odnaks spectaculaire verkoopscijfers werd het boek niet tegengesproken - de universiteiten doen zelden iets tegen pseudowetenschap - totdat Mary Lefkowitz een boek ertegenin schreef, Black Athena Revisited (1997). Dat leidde tot een reeks problemen, die in dit artikel worden samengevat. Wat er overigens niet bij staat vermeld, is dat Lefkowitz' boek, een verzameling artikelen door diverse auteurs, niet eindigde zoals men zo hebben mogen verwachten in een wetenschappelijke discussie: met een weerwoord van Bernal, hoewel die na enkele honderden pagina's hoon en spot toch een droit de réponse had. Je vraagt je af wie de echte pseudowetenschapper is: degene met een reeks stapelkrankzinnige beweringen of de academici die hun eigen methode negeren. Al lijkt het zeker dat het tweede het eerste mogelijk maakt.
===
NIEUWE EXPOSITIES In het Allard Piersonmuseum is de tentoonstelling "Boek en Oudheid" begonnen. Lopende exposities: zie hier.
===
VRIENDEN VAN LIVIUS Op zondag 2 mei komen de Vrienden van Livius samen in de zaal van de Amsterdamse Engelse Kerk (Nieuwezijds Voorburgwal 282a). Liviusdocent Richard Kroes verzorgt een inleiding over mineralogie en maakt daarna een stadswandeling waarbij u de gesteenten ook kunt zien. We beginnen om 13.30 en sluiten af rond de klok van vieren. Een vrijwillige eigen bijdrage wordt op prijs gesteld. Op het programma staan Jona Lendering over Watergate (1 juni), Herman Vuijsje over zijn boek Tot hier heeft de Heer ons geholpen (5 juli), en Yvonne Telenga met Faas Zwart, Over de rechtspraak en Over de Raad van State (5 augustus).
===
DE ELGIN SOAP Korte inhoud van het voorafgaande: http://en.wikipedia.org/wiki/Elgin_Marbles Deze maand komen we tot de kern van de zaak: Griekenland wil de beelden terug omdat ze bij de Akropolis horen, de Britten antwoorden met precies het argument dat de Grieken in verlegenheid brengt - als het werelderfgoed is, kunnen de beelden overal worden tentoongesteld. En ondertussen gaat er een voorwerp uit een particuliere collectie naar een veiling, wil men de restauratie van de gebouwen op de Akropolis versnellen en doet ook Jack Lang zijn duit in het zakje.
===
NIEUWE BOEKEN Er is net een leuke roman verschenen van Guus Houtzager, over Hector: uw redacteur las het boek in één ruk uit, en was onder de indruk van het mooie verhaal over de man die, nadat hij Patroclus heeft gedood, weet dat hij is gedoemd, en wiens wereld langzaam uiteenvalt. Uw boekhandelaar bestelt het makkelijker als u er 90.6728.213.0 bij zegt.
===
OVERLEDEN De bekende archeoloog Nicolas Coldstream, die veel onderzoek heeft gedaan naar de Griekse kolonisatie naar zuidelijk Italië en andere overzeese gebieden, is overleden.
===
EN TOT SLOT De spreekwoordelijk bescheiden Italiaanse politicus Berlusconi schept op over de kwaliteit van zijn Latijn - u weet wel, de man die meende dat Rome was gesticht door Romulus en "Remulus".
Zie de huisregels welk commentaar wordt opgenomen!