Dit is de drieënzeventigste aflevering van de Livius Nieuwsbrief, een maandelijks verschijnend mailtje voor mensen met belangstelling voor de antieke wereld. Het wordt uitgegeven door Livius; download het programma hier.

Jona Lendering (redactie)

========================================

NIEUW OP DE LIVIUS-WEBSITE

Uw redacteur hoorde in Trabzon hoe enthousiast Turken zijn als Trabzonspor met 0-1 wint van Inter – zelfs de zeeschepen toeterden mee – en vierde het met een pagina aan het antieke Trapezus. Ook een mooi Perzisch graf.

========================================

EGYPTE

Zahi Hawass mag dan weg zijn, en zijn opvolger mag inmiddels ook alweer zijn vervangen, Hawass’ erfenis – jarenlange verwaarlozing van de informatieoverdracht aan de gewone Egyptenaar – is onvermijdelijk. Het loopt allemaal lelijk uit de hand. Noodzakelijke restauraties, demonstraties, smokkel, buitenlandse hulp, blokkades, een wegzinkende tempel, verkoop van gestolen oudheden. En dus vraagt Egypte de Steen van Rosetta terug. Kwestie van de aandacht afleiden, zou je zeggen.

Het maandelijkse gesleep met mummies: één, twee.

En verder: krokodillen, restauraties in Saqqara, turquoise (interessant).

========================================

HET OUDE NABIJE OOSTEN

Voorspelbaar nieuwtje: Irak wil terug wat uit Bagdad is gestolen (soortgelijk). Minder voorspelbaar: het museum in Bagdad lijkt eindelijk open te gaan. Er vallen in Irak meer verkeersdoden dan gewelddoden, dus u hebt geen excuus om in Nederland te blijven.

Eilat Mazar beschouwt een nieuwe opgraving in Jeruzalem als onwetenschappelijk. Als zelfs Mazar klaagt, zal het inderdaad wel heel erg zijn, denk je dan.

Vrij belangrijk nieuws over Iran: de Persepolis Fortification Tablets blijven – tenzij hoger beroep wordt aangetekend – in Chicago. Daar zit een complex verhaal achter, dat erop neerkomt dat de Amerikaanse slachtoffers en nabestaanden van de Hezbollah-aanslag in Libanon in 1983 een schadevergoeding eisen. Hezbollah kan niet worden aangepakt, zijn financier Iran wel: men wil de PFT, die Iraans bezit zijn maar in Amerika liggen, laten verkopen. Het voordeel van de zaak is dat de tabletten, die al sinds de jaren dertig stof liggen te vergaren, nu eindelijk eens worden uitgegeven.

Interessante samenvatting van de maximalistische visie op Khirbet Qeifaya. Ongetwijfeld volgende maand het weerwoord van iemand van de universiteit van Tel Aviv, die wel zal wijzen op “incorrect Bayesian analysis” of zoiets.

En verder: wonderlijke stenen monumenten in Saudi-Arabië, plundering in Pakistan, Bronstijdwaterwerken in Gezer, Jeruzalem, Arbela, een joods ritueel bad bij Tzora, een anker, de situatie in Syrië (vgl. Mari, Apamea).

========================================

GRIEKENLAND en TURKIJE (en wijde omgeving)

Als een artikel zo clichématig begint als dit stuk, lees je meestal niet verder. Dit keer toch maar doen, het onderzoek naar 450 Atheense baby’s is erg boeiend.

Leuk verhaal over het mooie museum van Antalya, waar een half standbeeld van Herakles staat. De andere helft is in Amerika terechtgekomen en wordt nu, conform de regels, teruggestuurd. Het zou geen nieuws mogen zijn, maar je wordt er toch blij van.

Overbodig artikel over Sokrates. Gunst, uw redacteur had nog nóóit gehoord dat ook Xenofon en Aristofanes daarover iets te zeggen hadden.

En verder: een nieuw-ontdekt Myceens grafveld, Karchemish, Erimi, Gortyn, Smyrna, Klaros, Sozopol, een theater bij Didyma, Perge, Pisidisch Antiochië, Elhovo (prachtige foto).

========================================

ROME EN ZIJN RIJK

Het non-nieuws van de maand: misschien is er een scheepswerf ontdekt aan de monding van de Tiber. Geen nieuws dus, maar ja, de krant moet toch vol.

Gelukkig is er ook wél interessant nieuws: een Romeins castellum bij Groß-Gerau, dat dateert uit de jaren veertig van de eerste eeuw. Het zou wel eens te maken kunnen hebben met Caligula’s campagne tegen de Chatten, waarover de antieke bronnen nogal lacherig doen, maar waarvan we – onder meer uit een reeks grafstenen uit Mainz – al een tijdje weten dat het verdraaid serieus is geweest.

En verder: die schepen bij Trapani nog maar eens, Ostia, mozaïeken als bewijs voor de afmetingen van antieke vissen, Kef, graven in Tartous, Byzantijns Bersheba en de financiering van Pompeii.

========================================

BENOORDEN DE ALPEN

Een Keltisch heiligdom in Magdalenenberg – helaas wat overdreven gepresenteerd met verwijzingen naar Stonehenge. Desondanks interessant.

Het maandelijkse lijstje uit Groot-Britannië: Ham Hill, een IJzertijdskelet, Londen-Southwark, sandalen uit Camelon, Maryport.

En verder: Uden, een enorme IJzertijdnederzetting in Helmond, akkerbouw bij de eerste terpen, Romeinse vondsten in Ieper, Romeinse villa’s, leuke website over Wervik, Beuningen, museumplannen in Velzeke, Utrecht en een stukje over een Merovingisch hallenhuis in Brugge dat naar meer smaakte.

========================================

OVERIG

Een geweldige expositie van vervalste oudheden, maar u moet er wel voor naar Zwitserland.

Sprekend over exposities: de dubbele Etruskententoonstelling (RMO, APM) begon met een incident (of een publiciteitsstunt?).

We berichtten al eerder over de enorme bedragen die zijn gemoeid met archeologie, en over de vertragingen die het oplevert. In Vlaanderen valt dat niet echt goed en dit keer is er een soortgelijk verhaal uit Turkije.

Dat mensen mensenmelk lusten is logisch. Dat ze de melk van andere diersoorten verdragen is welbeschouwd wonderlijk. Het staat vast dat die gewenning een recente ontwikkeling is, die in Eurazië plaatsvond nadat de oversteek van mensen naar de Amerika’s was begonnen, want daar is veel minder lactose-tolerantie. Het is een oud probleem, dat langzaam een oplossing krijgt: hier.

En verder: plunderingen in Libië? (nee); een replica-atelier.

========================================

JODENDOM en CHRISTENDOM

Intrigerend artikel waarmee een computer kan vaststellen wie de auteur was van een bepaalde passage uit de Bijbel. Klinkt enerzijds veelbelovend, en anderzijds denk je “eerst resultaten graag”.

Nog een intrigerend artikel: de relatie tussen het Deuteronomistische geschiedwerk (zeg maar de historische verhalen uit de joodse Bijbel) en Kronieken. Meestal wordt aangenomen dat het laatste boek een bewerking is van het eerste, maar hier verdedigt iemand dat ze gelijktijdig zijn ontstaan in Palestina en in Babylonië. Bewezen is het nog niet, maar het kan leuk worden.

En verder: archeologische hulp voor talmoedgeleerden, Markion (de grondlegger van de gnosis), de oudste christelijke inscriptie (toch verder lezen na de belediging van uw intelligentie: “an inscription is an artifact containing writing that is carved on stone”).

Oh dear: juist nu de Makkabeeënopstand een beetje in perspectief wordt geplaatst, komt Mel Gibson langs. Blijf er toch vanaf.

Lekkere, welverdiende scheldpartij op History Channel.

========================================

BOEKEN

Dat was nou eens een leuk boek: Klaus Schmidts boek Sie bauten die ersten Tempel over de opgravingen van Göbekli Tepe. Recensie hier.

Goed nieuws: Uderzo stopt met Asterix.

========================================

DWAASHEID

De Palestijnse theorie dat de Joden van de Oudheid niet in Jeruzalem zouden hebben gewoond keert weer eens terug. Het knekelkistje van Jacobus trouwens ook. Verder een handige website over de Loden Codex-hoax en een aardig artikel over De Da Vinci-code.

Dit is dus wat gebeurt als oudheidkundigen hun werk niet goed uitleggen: tien historische mysteries, waarvan er acht eigenlijk geen mysterie zijn. En nee, Romeinen hadden geen blauwe ogen en geen blond haar (zie nummer 3).

========================================

INTERNET

Het probleem met het internet is de selectie van het overaanbod aan informatie. Journalist Ewoud Sanders helpt u op weg.

En verder: een leuk visualiseringsproject, alle Dode Zee-rollen online, een enorm overzicht van gedigitaliseerde Latijnse teksten,

========================================

EN TOT SLOT

Livius heeft een eigen Facebookpagina met heel, heel veel foto’s.

========================================

Oude nieuwsbrieven zijn te raadplegen via de website van het Rijksmuseum van Oudheden (2009, 2010, 2011) en bij Aantekeningen bij de Bijbel. Als u de nieuwsbrief wil steunen, kunt u een donatie doen op rekeningnummer 67.07.91.121 t.n.v. Livius, o.v.v. Ondersteuning Nieuwsbrief. Dank u wel.

Zie de huisregels welk commentaar wordt opgenomen!

Mede mogelijk dankzij