Dit is de driëntachtigste aflevering van de Livius Nieuwsbrief, een maandelijks verschijnend mailtje voor mensen met belangstelling voor de antieke wereld. Het wordt uitgegeven door Livius.

De brochure van het nieuwe programma wordt in juli verspreid, maar u kunt haar hier al kijken.

De nieuwsbrief is gratis en u kunt hem doorsturen aan wie u maar wil; om af te melden volstaan uitsluitend mailtjes naar nieuwsbrief@livius.nl.

Jona Lendering (redactie)

========================================

WIN EEN BOEK

Tien jaar geleden publiceerde uw redacteur Stad in marmer, waarvan deze week een goedkope herdruk is verschenen in de welbekende reeks van Rainbow-pockets. Er zijn vijf exemplaren om weg te geven, en die worden verloot onder degenen die voor a.s. maandag de onderstaande vraag hebben beantwoord (antwoord insturen per mail).

VRAAG: op het Forum Romanum staat de boog van Septimius Severus. Deze keizer had de eer dubbel en dwars verdiend, maar de eerste keer zag hij af van een triomftocht omdat het kon lijken alsof hij had gezegevierd in een burgeroorlog. Om welke reden weigerde hij ook zijn tweede triomftocht?

========================================

EGYPTE

Je wordt helemaal blij van dit leuke stukje over Egyptische meetkunde.

Een lieve, kleine buste van Nefertiti. En meer lievigheid: een herenigd echtpaar.

En verder: Amarna, Dayr al-Barsha, Vallei der koningen, het maandelijkse gesleep met mummies en diefstal van oudheden, het vervolg, een andere zaak en nog een.

========================================

HET OUDE NABIJE OOSTEN

Controverse over een opgraving die niet de Fenicische haven van Beiroet is.

Meer controverse: Irak weigert samenwerking met Amerikaanse zolang joods erfgoed uit Irak niet wordt teruggegeven.

En verder: Assur, Babylon, Jerash, Persepolis, plus: veertig nieuwe sites.

========================================

GRIEKENLAND en TURKIJE (en wijde omgeving)

De Derveni-papyrus was een boekrol, die niet ver van Thessaloniki is gevonden. Weliswaar verbrand en beschadigd, maar leesbaar. Nog beter: het betreft religieuze teksten, die dus rechtstreeks tot ons komen, ongeacht wat Byzantijnse monniken hebben gedacht – welwillende kopiisten die nogal wat heidens materiaal ongekopieerd hebben gelaten. Er wordt nu gewerkt aan een online-editie.

Leer onderwaterarcheologie in… Konya?!

De metroaanleg van Thessaloniki blijft leuke berichten opleveren. Zoals antiek plaveisel.

En verder: Sardes, de brug van Aizanoi, Metropolis, de tempel van Athena van Laodicea (wat geeft uw redacteur nou toch het gevoel dat hij al wist dat die tempel was gevonden?), gearresteerde smokkelaars en nog meer smokkel.

========================================

ROME EN ZIJN RIJK

Uw onzinradar slaat uit als u “mystery of Palmyra” leest, maar lees toch even door, want dit stukje is ondanks de afschrikwekkende kop wel degelijk aardig.

Een Romeins scheepswrak bij Antibes (leuk filmpje).

In de urbs ipsa: restauratie van de ereboog van Titus op de Velia en onderzoek van de Cloaca Maxima.

Indachtig het archeologische spreekwoord “waarom maar één keer naar geld hengelen als je nieuws ook twee keer naar buiten kunt brengen?”: de Romeinse wolvin maar weer eens (origineel uit 2008).

De mozaïeken van Piazza Armerina zijn schoongemaakt en men is ook weer eens bezig met de papyrusrollen uit Herculaneum.

En verder: de scheepswrakken uit de Eerste Punische Oorlog opnieuw, Ruse, Romeinse kralen in Japan.

========================================

ISRAËL (en, zowaar, PALESTINA)

De Geboortekerk is geplaatst op de Werelderfgoedlijst. Een politieke daad, natuurlijk, zoals in die contreien gebruikelijk. Hier is een mooi stuk over het Israëlische gebruik van het verleden. En de vondst van een joods ritueel bad – een identificatie die op zich overigens omstreden is – bij de Al-Aksamoskee zal de gemoederen niet tot bedaren brengen. Maar sommigen blijven optimistisch over depolitisering.

Het grootste probleem is overigens Battir. De Palestijnen willen het werelderfgoed maken. Het gaat om een joodse lieu de mémoire: het antieke Bethar, waar Bar Kochba om het leven kwam. De Israëlische radiostilte is oorverdovend.

De huidige opgravingen van Megiddo dienen om chronologische problemen op te lossen. Het feit dat de persberichten nu al drie maanden over schatvondsten gaan, suggereert dat de campagne dit jaar is mislukt.

In de vorige nieuwsbrief schreven wel al over het toenemende vandalisme in Israël. Een achtergrondartikel.

En verder: een schatvondst in Kiryat Gat, de inscriptie van Khirbet Qeiyafa, Gezer, en een goed stuk over schade aan de Dode Zee-rollen.

========================================

BENOORDEN DE ALPEN

Spectaculair: een schatvondst op het eiland Jersey. Een ton aan IJzertijdmunten. Een ton.

Een Romeins fort bij Kuës is niet helemaal de “Sensation” die de Trierische Volksfreund zegt dat het is. Fort Princastellum was al bekend.

Het maandelijkse lijstje uit Groot-Brittannië: Maryport, Teignbridge en een Angelsaksisch graf.

En verder: de goudschat van Gessel (Bronstijd) nog maar eens, Griekse begraafplaats bij Marseille, Dronrijp, Paderborn, een leuke app om langs de Romeinse weg door Limburg te zwerven (al heeft uw redacteur natuurlijk weer wat te brommen), Marquion, Pittem, Naaldwijk, Voorburg, verbouwing van het museum van Haltern.

========================================

JODENDOM EN CHRISTENDOM

Een curieus bericht dat een smokkelaar zou zijn betrapt met een Dode Zee-rol. Het riekt naar een vervalsing.

Zeker geen vervalsing: de tekst van enkele preken van Origenes. Het persbericht is bescheiden, gegeven het belang van de ontdekking. Commentaar.

De wetenschappelijke reconstructie van de tekst van het Nieuwe Testament is een project dat is begonnen door Erasmus van Rotterdam. De standaardreeks staat bekend als de Nestle-Aland, naar twee bekende medemewerkers, en daarvan is inmiddels de achtentwintigste editie verschenen (“met meer dan dertig tekstwijzigingen”).

En verder: een mooi synagogemozaïek uit de vijfde eeuw.

========================================

OVERIG

Komend weekend: ruim veertig laat-Romeinse re-enactors in het heropende Orientalis.

Ietwat off topic, maar wel de moeite waard: de Karolingische kapel van Aken.

De volgende aflevering in de Elgin-soap.

En verder: keizerin Zenobia in de bioscoop, triest verhaal over de Cypriotische archeologische dienst, triest verhaal uit de Swatvallei, triest verhaal uit Oezbekistan, triest verhaal uit Italië, triest verhaal over Mohenjo Daro.

========================================

DWAASHEID

Archeologen claimen in Bulgarije het gebeente van Johannes de Doper gevonden te hebben. Omdat het de serieuze pers haalde, nog even de criteria waarin de vondst moet voldoen – doorscrollen naar het einde, maar het artikel is ook als geheel lezenswaard.

Wie het snapt mag het zeggen. Uitwisseling van genen tussen Ethiopië en Syrië suggereert dat de koningin van Sheba (Yemen) is geweest in Jeruzalem (Israël).

En verder: de Olympische Spelen of de schuldencrisis. Je zou willen dat onderzoekers en journalisten beter begrepen dat door dit soort domme berichten mensen concluderen dat oudheidkunde onbelangrijk is. En op wat niet belangrijk is, kun je bezuinigen. Dat is waarom het Rijksmuseum van Oudheden het nu zo moeilijk heeft.

========================================

INTERNET

Met de digitalisering van oude teksten valt geld te verdienen. Er bestaan zelfs copyrightdisputen, want welke rechten kun je bezitten als je een tekst-zonder-auteursrecht hebt gedigitaliseerd en klaargemaakt voor een online publicatie? En zo zijn er meer vragen. Als uw redacteur het goed begrijpt, heeft een soortgelijk dispuut ertoe geleid dat de website Hodoi Elektronikai al enkele weken geen oude teksten meer aanbiedt. LacusCurtius is dus begonnen ze opnieuw online te plaatsen, en dat heeft in elk geval het voordeel dat het kwalitatief beter is, want “Lacus” is bekend om de accuratesse van het proeflezen. Het aantal opnieuw beschikbare Griekse teksten van Dion Chrysostomos neemt dagelijks toe.

Wat dan weer wel leuk is, is dat hier 245 tweetalige boeken (Grieks/Latijn en Engels) kunnen worden gedownload.

En met een apparaat als dit, wordt het alleen maar makkelijker.

========================================

ONLINE FOTO’S

Uw redacteur heeft op zijn Facebookpagina zo’n vierduizend foto’s van antieke locaties geplaatst. Ideaal voor leerlingen die werkstukken willen maken. Als u een mecenas weet die kan helpen dat ook de andere vijfenveertigduizend foto’s online komen (op groot formaat) en veilig kunnen worden gedownload, dan kunt u contact opnemen.

========================================

EN TOT SLOT

Wat in elk modern kantoor ontbreekt: een ballista. Plus: hoe ging het eraan toe in een Romeins badhuis?

========================================

Oude nieuwsbrieven zijn te raadplegen via de website van het Rijksmuseum van Oudheden (2009, 2010, 2011, 2012) en bij Aantekeningen bij de Bijbel. Als u de nieuwsbrief wil steunen, kunt u een donatie doen op rekeningnummer 67.07.91.121 t.n.v. Livius, o.v.v. Ondersteuning Nieuwsbrief. Dank u wel.

Zie de huisregels welk commentaar wordt opgenomen!

Mede mogelijk dankzij