Aantekeningen bij de Bijbel
Vragen, overdenkingen en achtergronden over de Bijbel,
welke resulteren in allerlei aantekeningen.
welke resulteren in allerlei aantekeningen.
Dit is de honderdenelfde aflevering van de Livius Nieuwsbrief, een maandelijks verschijnend mailtje voor mensen met belangstelling voor de antieke wereld. Het wordt uitgegeven door Livius.
De nieuwsbrief is gratis en u kunt hem doorsturen aan wie u maar wil; voor adreswijzigingen en afmeldingen volstaan uitsluitend mailtjes naar nieuwsbrief@livius.nl.
Zomaar een greep uit het Liviusaanbod: de reizen naar Griekenland (inschrijven voor 13 november) en Iran (inschrijven voor 10 december).
Jona Lendering (redactie)
======================================
BOEKEN
Terwijl het boek over de Griekse mythologie van Liviusdocent Josho Brouwers, Goden, monsters en helden, de bestsellerlijsten besteeg, publiceerde ook uw redacteur een boek: Israël verdeeld. U bestelt het hier, een soort van uittreksel is daar, een link naar een kortingsbon vindt u aan de voet van deze pagina en als abonnee van deze nieuwsbrief bent u welkom bij de presentatie op zondagmiddag 23 november in het Rijksmuseum van Oudheden. Wel even aanmelden.
======================================
NIEUW OP DE LIVIUS-WEBSITE
We zijn nog steeds bezig met de conversie van klassieke html naar een nieuwe stijl, dus veel nieuws valt er niet te melden. In de reeks museumstukken was er echter een Romeins Germanenmasker met bijbehorend puntdicht van Martialis, waarop Carl Koppeschaar – wie is er niet groot geworden met zijn stukken voor Kijk? – een geestige reactie schreef.
Tevens een reeks museumstukken die de Assyrische expansie documenteren: een fresco uit Til Barsip, de Kurkh-stèle, de Balawat-poort, de Zwarte Obelisk van Salmanasser, de Antakya-stèle, een niet-museumstuk over het koninkrijk Israël en de Samaria-ivoren.
======================================
HET MOOISTE VAN DE MAAND
In onze erkend subjectief “het mooiste van de maand” genoemde rubriek dit keer het bericht dat de afbeeldingen op een Griekse kom uit de zesde eeuw v.Chr. enkele sterrenbeelden zouden weergeven. Het belang is dat “star talk”, zoals dit soort afbeeldingen worden genoemd, veel ouder is dan we dachten: het nu op één na oudste voorbeeld is een half millennium jonger. We zitten nu dus met het probleem waarom we zoveel eeuwen geen andere voorbeelden hebben.
======================================
EGYPTE
Het Nabije Oosten is momenteel getuige van het grootste cultuurhistorische misdrijf aller tijden. Tussen het vele slechte nieuws – hier is een overzicht van de situatie in Egypte, Libië, Syrië en Irak – zowaar ook een goed bericht: gestolen voorwerpen uit het Malawi-museum zijn teruggevonden.
Er was weer eens een TV-documentaire over Toetanchamon, en dus werd daarover wat geneuzeld. En doorgeneuzeld.
Veel farao’s zouden hebben geleden aan artritis. Of niet.
Het maandelijkse gesleep met mummies: 1, 2, 3, 4. En ook een mummie-artikel dat zowaar interessant is.
En verder: onderzoek naar de slecht-uitgevoerde restauratie in Saqqara, Meidoem, Giza, meer Giza, het kanaal van Sesostris, Luxor en Abu Simbel.
======================================
HET OUDE NABIJE OOSTEN
Meer over de vernietiging van erfgoed in het Midden-Oosten.
“Defense Against the Dark Arts” is niet alleen een schoolvak uit Hogwarts, lees maar.
Grote stenen cirkels in Jordanië. Je denkt: zal wel een vee-kraal zijn, maar dat schijnt toch niet zo te zijn.
En verder: Gaza, Hattusa, de Hittitische stad Samuha, Van, Beiroet en een artikel over strijdwagens en rotsreliëfs dat zich niet echt laat categoriseren.
======================================
DE OUDE GRIEKEN
De immer interessant over interessante dingen schrijvende Judith Weingarten heeft het over Myceense vrouwen: 1, 2, 3.
Een artikel over de datering van het einde van de Griekse Bronstijd lijkt oud nieuws te zijn, en uw redacteur denkt zich te herinneren dat het verhaal niet klopte, maar herinnert zich even niet goed hoe het precies zat.
Veel geschreeuw en weinig wol uit Amfipolis: 1, 2, 3, 4. U begreep al waarom er zoveel publiciteit is.
Alsof niet de halve Arabische wereld wordt geplunderd, begint Griekenland weer over de Elgin Marbles, die – wat je er verder ook van mag denken – in elk geval niet worden bedreigd. Mevrouw Clooney hielp mee om de aandacht af te leiden van de werkelijke problemen. Kern van de zaak is dat ze gekleed ging in een “white dress with green panel detailing” en dat ze haar outfit completeerde met “oversized sunglasses, drop earrings and nude stilettos”.
En verder: Antikythera (bis), grootschalige pottenbakkersnijverheid in Selinous, Sveshtari (oké, dat ligt in Bulgarije en niet in Griekenland) en Lechaion.
======================================
ROME EN ZIJN RIJK
Uit de stad zelf: de Vicus Jugarius is weer opengesteld en ook het Gouden Huis is weer toegankelijk. Er is ook nieuws over de villa van Livia.
De Kasteel van Amstel-prijs voor het archeologische nieuwsbericht waarmee op de schandaligste wijze naar aandacht wordt gehengeld, gaat naar dit artikel: een inscriptie vermeldt Hadrianus’ aanwezigheid in Jeruzalem. Dat wisten we allang, niemand heeft het ooit betwijfeld, dus “an extraordinary find of enormous historical importance” is het soort gezwam waarmee de oudheidkunde zichzelf voor schut zet bij iedereen die kan lezen.
En nu we toch bezig zijn met de manipulatie van de pers: nee, de Romeinse gladiatoren aten niet vegetarischer dan andere Romeinen. De Volkskrant en het Handelsblad lijken niet te weten dat de BBC een vergiftigde bron is voor oudheidkundige informatie. Miko Flohr schreef terug.
Antieke zeelieden brachten, ook op zee, offers.
En verder: Aiano-Torraccia di Chiusi, een lange inscriptie uit Milas, ongebakken potten uit Pompeii, Hippos en de grote aardschok van 363, en de muur van Constantinopel.
======================================
BENOORDEN DE ALPEN
Nog even de schat van Echt, met een vervolg.
Het maandelijkse lijstje uit Groot-Brittannië: Arbeia, Cockermouth en Overbury.
En verder: Pas-en-Artois, Bayeux (foto om helemaal blij van te worden), skeletten in Marsal, skeletten in Yalvaç.
======================================
ISRAËL, JODENDOM EN CHRISTENDOM
Een tijdje geleden beweerde iemand dat de Klaagmuur niet stamde uit de tijd van koning Herodes. Dat nam niemand serieus, maar het werd toch weerlegd. Het is dus wat u denkt dat het is.
De Bijbel is “in gewone taal” vertaald: een commentaar.
Een portret van Jezus, dat werkelijk geen enkele nieuwe informatie biedt, maar desondanks wordt gehypet. Of het uit de derde of vierde eeuw stamt, is ondertussen onduidelijk. Het zal wel vierde-eeuws zijn, overigens, want als het uit de derde eeuw stamde hadden de oudheidkundigen een betere claim gehad om de aandacht op zichzelf te vestigen en hadden ze ons niet hoeven lastigvallen met opgemeld zwamverhaal.
En verder: een offerhoogte uit de Late Bronstijd.
======================================
OVERIG
De must read van de maand: waarom oudheden niet moeten worden teruggegeven aan de landen van herkomst: “repatriation claims based on national origin are more than just denials of cultural exchange: they are also arguments against the promise of encyclopedic museums”.
Josho Brouwers legt uit waarom de antropologische indeling van samenlevingstypen niet zo’n handig hulpmiddel is als je wel eens denkt.
De massale plunderingen in het Midden-Oosten zijn schandalig. De Green Collection wordt ervan verdacht het spul op te kopen en doet weinig om het tegen te spreken: lees maar. Wie in vijf jaar een collectie aanlegt van 40.000 stukken kan dat niet anders hebben verworven op de zwarte markt.
En verder: Karthago, Richard Kroes legt uit wat oraliteit is en we nemen afscheid van Time Team.
======================================
BOEKEN
De boekenrubriek in de Livius Nieuwsbrief wordt verzorgd door Roel Salemink van de Amsterdamse Athenaeumboekhandel, die u de boeken snel zal leveren als u gebruik maakt van de onderstaande links.
De Flavische keizers Vespasianus, Titus en Domitianus heersten in Rome tussen 69 en 96 na Christus en zijn het onderwerp van Keizers van het Colosseum, het nieuwe boek van classicus Anton van Hooff (bekend van Nero en Seneca en Klassiek). De dynastie die de Julisch-Claudische keizers opvolgde is volgens Van Hooff te zien als een microstudie van het Romeinse keizerschap, omdat Vespasianus aan de macht kwam door een militaire coup en er daarna succesvolle erfopvolging plaatsvond en zijn zoons op de troon kwamen.
Dat het vestigen van een nieuw bewind in de Romeinse tijd vaak niet zonder bloedige terreur kan is te lezen in Dodenlijst, Appianus en Cassius Dio over het bloedige verleden van keizer Augustus, een uitgave van Stichting Zenobia. Augustus liet op grote schaal proscripties uitvoeren waarbij veel senatoren het leven lieten. In dit boekje zijn stukken van Appianus en Cassius Dio vertaald (door W. van Maanen en M. Poelwijk) waarin wordt ingegaan op deze schaduwkant van de bekende keizer.
De invloed van de natuur op de werken van Aristoteles staat centraal in The Lagoon. How Aristotle invented Science. Bioloog Armand Leroi laat zien dat natuurwetenschap een belangrijke basis vormde voor de filosofie van Aristoteles. De Rerum Natura van de Romeinse schrijver Lucretius, in zekere zin ook een natuurwetenschappelijk werk, werd in de Renaissance herontdekt, waardoor men veel meer van de wereld begreep dan daarvoor. Ada Palmer laat in Reading Lucretius in the Renaissance zien dat dit werk van grote invloed was op het humanistische denken.
De romanisering van vreemde volkeren onder het juk van de Romeinen is een boeiend en veelbediscussieerd onderwerp. Van Rome naar Romeins. De diversiteit van het Romeinse Rijk (onder redactie van Allard Pierson directeur Wim Hupperetz) gaat over de wisselwerking tussen de Romeinen en de volkeren waar zij mee in aanraking kwamen. Het is tegelijkertijd ook de catalogus bij de tentoonstelling Keys to Rome. Ook de bundel Roman in the Provinces: Art on the Periphery of Empire begeleidt een tentoonstelling, in de Yale University Art Gallery, en gaat in op wat de interactie tussen Romeinse en inheemse culturen heeft voor de materiële cultuur, van alledaagse keramiek tot sculpturen en mozaïekvloeren.
Top 5
======================================
DWAASHEID
Door het optreden van de onvermijdelijke doctor Zahi Hawass was de piramidiotie een beetje in vergetelheid geraakt. Zijn narcisme was immers amusanter. Maar gelukkig.
En er is weer eens een ontcijfering van de Schijf van Faistos. We moeten dat toch eens ergens aanplakken, dat er onvoldoende vergelijkingsmateriaal is om te toetsen of welke ontcijfering dan ook correct is.
======================================
INTERNET
De Nieuwe Bijbelvertaling stond tot voor kort op de website Biblija.net en was zó ontsloten dat je naar specifieke verzen kon linken. Daarvoor in de plaats is er nu de website DeBijbel.nl, die registratie vergt en extra informatie biedt aan wie bijbetaalt. Het Nederlands Bijbelgenootschap legt uit, maar de reacties waren niet mals – hier en hier – en overtuigden ook uw redacteur niet: daar. Je krijgt de indruk dat men bij het NBG niet heeft begrepen dat je, zo snel je voor goede informatie registratie eist, je bounce rate verhoogt, waarna bad information drives out good.
Het British Museum is begonnen zijn kleitabletten online te plaatsen.
En het internet is natuurlijk leuk voor types animatie die we vroeger niet hadden. Zoals deze presentatie van Augusteïsch Rome.
======================================
EN TOT SLOT
Goede parodie op de bizarre papyrusvondsten van de laatste tijd.
======================================
Oude nieuwsbrieven zijn te raadplegen via de website van het Rijksmuseum van Oudheden (2009, 2010, 2011, 2012, 2013, 2014) en bij Aantekeningen bij de Bijbel. Als u de nieuwsbrief wil steunen, kunt u een donatie doen op rekeningnummer IBAN NL26 INGB 0670 7911 21 t.n.v. Livius, o.v.v. Ondersteuning Nieuwsbrief. Dank u wel. (Als u niet in Nederland woont: BIC/SWIFT INGBNL2A.)
Zie de huisregels welk commentaar wordt opgenomen!
