Aantekeningen bij de Bijbel
Vragen, overdenkingen en achtergronden over de Bijbel,
welke resulteren in allerlei aantekeningen.
welke resulteren in allerlei aantekeningen.
Dit is de 121de aflevering van de Livius Nieuwsbrief met nieuws over de Oudheid. De nieuwsbrief is gratis; voor adreswijzigingen en afmeldingen volstaan uitsluitend mailtjes naar nieuwsbrief@livius.nl.
Jona Lendering (redactie)
======================
HUISHOUDELIJKE MEDEDELING
Deze maand wordt de Livius Nieuwsbrief tien jaar. Uw redacteur heeft zo wat ideeën over de ontwikkelingen in die tien jaar: een, twee, drie.
De Livius Nieuwsbrief heeft nu een kleine 5450 abonnees, die we ook in het volgende decennium van ons bestaan niet zullen lastigvallen met abonnementsgelden of advertenties. Maar één keer per jaar bedelen we – en dat is vandaag.
Uw redacteur is per maand ongeveer drie dagdelen bezig met de Nieuwsbrief: uren waarin hij niet kan werken voor de Livius-vennootschap en in feite leeft op de kosten van de vennoten. Die doen daar niet moeilijk over, maar als u hun geste wil beantwoorden en in hun kosten wil delen, kunt u een donatie doen op rekeningnummer
IBAN NL26 INGB 0670 7911 21
t.n.v. Livius,
o.v.v. Nieuwsbrief.
Dank u wel. (Als u niet in Nederland woont: BIC/SWIFT INGBNL2A.)
======================================
LIVIUS’ EIGEN NIEUWS
Wat museumstukken en andere korte blogstukjes: de Andronovo-cultuur, Zarathustra, dualisme, de Lely-Venus, de Berlijnse Kleopatra, Marcus Caelius, een papyrus uit Masada, beelden uit het paleis op de Palatijn en een mooi soldatengraf. Op de website: Pergamon.
Plus: hoe staat het met Ancient History Magazine?
======================================
HET MOOISTE VAN DE MAAND
In onze erkend subjectief “het mooiste van de maand” genoemde rubriek dit keer het bericht dat in Athene (Kerameikos) een water-orakel is gevonden.
======================================
EGYPTE
Klonk dat even spannend, dat er twee nog niet ontdekte kamers in het graf van Toetanchamon zouden zijn. Hier is wat nuchter commentaar.
Mooie foto’s van het nieuwe Egyptologische museum in Giza.
Een mummie krijgt een gezicht, het stoffelijk overschot van koning Toetanchamon (dat je ook zó kunt presenteren), het “openen van de mond” en het maandelijkse gesleep met mummies.
Het gebruik van blauwe pigmenten in Fayyumportretten (misschien een herhaling van een eerder bericht).
En verder: Abusir, Aswan, Daqahliyah, glas, Hawara, Luxor, meer Luxor, de onvermijdelijke doctor Zahi Hawass, antieke huwelijkse voorwaarden en twee papyri waar, voor de verandering, nu eens niets mis mee lijkt te zijn.
======================================
BLOED-OUDHEDEN
Allerlei onsmakelijk nieuws uit Palmyra, waar eerst archeoloog Khaled el-Asaad werd vermoord en vervolgens de tempels van Ba’al Šamem en Bel werden opgeblazen. Wat verloren gaat aan schoonheid, en wat het betekent, is lastig te beschrijven. Maar je kunt een indruk geven, zoals Judith Weingarten hier doet.
Archeoloog Qassim Abdullah Yehya kwam om bij een raketaanval en de necroloog zegt het mooi: “a professional serving his country and all of humanity”. Ook het Mar Elias-klooster is verwoest, en er is schade in Aleppo en Fallujah.
Hoe machteloos we zijn blijkt wel uit een obligate veroordeling, obligaat commentaar (“laten we iets doen”) en een waarschuwing van de FBI tegen het aankopen van bloed-oudheden. Die waarschuwing is helaas niet obligaat, aangezien er volop oudheden aangekocht blijven worden.
Plus: een interessant (niet per se juist) commentaar op de moord van Khaled el-Asaad, de ISIS-boekenclub, meer licht op de smokkelnetwerken, ’s werelds deprimerendste baan en een tegenmaatregel die in elk geval fantasierijk is en uitvoerbaar lijkt.
======================================
HET OUDE NABIJE OOSTEN
Toffe animatie van het oude Babylon (van de makers die ook Byzantium al eens in beeld brachten), een interessant stuk over de botanische gevolgen van de Filistijnse migratie en een fijn artikel over de Sassaniden.
En verder: Bazira, Alacahöyük, Tulul al Baqarat, Uşaklı, Aslantepe (Melitene), de verder gaande opgraving van Ur, Gordion, en watermeloenen.
======================================
DE OUDE GRIEKEN
De opgravingen in Ayios Vasilios, het Myceense paleis bij Sparta, kwamen in het nieuws en menigeen reageerde dat het allemaal allang bekend was. Niet helemaal waar, zoals u leest in Toebosch’ onvolprezen eigen tijdschrift.
Boeiend: het graf van een vrouw uit Pydna.
Hoe zou het toch zijn in Amfipolis? Zoals voorspeld. En dus spreekt men nu van een fiasco. Het is bovendien altijd weer inspirerend hoe men probeert de datering (zoals de munten al suggereerden: in de tweede eeuw v.Chr.) probeert weg te praten om toch vooral een verband met Alexander de Grote te kunnen leggen.
En verder: Agrigento, Didyma en het bericht die je wist dat zou komen.
======================================
ROME EN ZIJN RIJK
In de stad zelf: het Colosseum en een oud heiligdom dat gemakshalve alvast is geïdentificeerd met de Curiae Veteres.
En verder: Olba, Nola, een massagraf bij Kütahya, Heraclea Sintica, Volterra, Laodicea, nog eens Laodicea en schoonmaakacties in Petra.
======================================
BENOORDEN DE ALPEN
Een uitgemoord dorp uit de tijd waarop de eerste boeren in onze contreien aankwamen.
“Verre voorouders”: handige introductiepagina voor onderzoek doet naar onze afstammingsgeschiedenis.
In tien jaar Livius Nieuwsbrief is het niet voorgekomen dat er een groot Romeins museum in de Lage Landen werd geopend, maar Castellum Hoge Woerd is er nu. En hoe!
Een berichtje uit Den Haag roept wat vragen op. Als de kop klopt, gaat het om het eerste Romeinse kamp in Nederland (dus vóór 19 v.Chr., toen Nijmegen werd gesticht), maar het artikel zelf spreekt van een kamp uit de tijd dat de kustverdediging werd aangelegd, wat leidt tot een aanzienlijk latere datering: het laatste kwart van de tweede eeuw.
Het maandelijkse lijstje uit Groot-Brittannië: Fen Drayton Lakes, Maryport, Colchester en iets dat de eerste tartan zou kunnen zijn geweest (verre voorganger van deze).
En verder: Kirchheim, Kerkhove en Brussel.
======================================
ISRAËL, JODENDOM EN CHRISTENDOM
Om helemaal blij van te worden: een intrigerend artikel over Maresha en kippenvlees.
Uw redacteur maakte zich boos over het “Vrouw van Jezus”-fragment.
En verder: Dor, de grot van Elia, Gath, Samaria (Sebaste), een mikve uit Jeruzalem met inscripties en uit dezelfde stad een wonderlijk platform.
======================================
OVERIG
Vorige maand leken er problemen te zijn bij Museumpark Orientalis. Die zitten echter anders in elkaar dan toen naar buiten kwam. Hier leest u een ander verhaal.
Het graf van een Sarmatische krijgersvrouw, met een joodse zegelring. En nog meer Skythisch materiaal – mét een onweerstaanbare Drs.P.-plaatsnaam.
En verder: Ergenekon (halflegendarisch stamland van de Turken).
======================================
BOEKEN
De boekenrubriek in de Livius Nieuwsbrief wordt verzorgd door Roel Salemink van de Amsterdamse Athenaeumboekhandel, die u de boeken snel zal leveren als u gebruik maakt van de onderstaande links.
Herodotea – Studies on the Text of Herodotus door Nigel Wilson is een commentaar bij de nieuwe editie van Herodotus’ Historiën van Oxford Classical Texts (Books 1-4 en Books 5-9). Vaak wordt Herodotus gezien als een ‘eenvoudige’ auteur, waarbij op de Griekse teksten zelf niet veel meer lijkt aan te merken. Wilson toont in dit boek aan dat we met deze aanname veel te kort door de bocht gaan en dat er nog veel te bediscussiëren valt.
Cities and the Shaping of Memory in the Ancient Near East is de neerslag van archeologisch onderzoek in het Midden Oosten door Ömür Harmanşah (Brown University). In het boek laat hij zien dat achter de stichting van nieuwe steden door de Assyriers en Hittieten tussen 1200 en 850 voor Christus complexe sociale processen schuilgingen, maar dat dit door de heersende koningen werd voorgesteld als resultaat van politiek-ideologische processen en goddelijke interventie.
In Who Made Early Christianity? The Jewish Lives of the Apostle Paul probeert John Gager (Princeton) aan te tonen dat de apostel Paulus nooit het joodse geloof afzwoer in plaats van het christendom, zoals vaak wordt beweerd, en dat we hem daarom niet kunnen beschouwen als één van de stichters van het christelijke geloof.
Dynasty. The Rise and Fall of the House of Caesar is het nieuwe boek van Tom Holland waarin hij, voortbordurend op zijn bestseller Rubicon over de val van de Romeinse Republiek, ingaat op de dynastie van de Julisch-Claudische keizers Augustus, Tiberius, Caligula, Claudius en Nero.
Net verschenen in paperback is het magnifieke boek The Making of the Middle Sea. A History of the Mediterranean from the Beginning to the Emergence of the Classical World door Cyprian Broodbank (Cambridge), een allesomvattende en rijk geïllustreerde geschiedenis van de Middellandse zee.
======================================
DWAASHEID
Jan Pieter van de Giessen maakt zich vrolijk om een ontbrekend jaar in de Bijbel en de Friendly Atheist over – ja, hoe noem je zoiets nou?
Website Welingelichte Kringen noemt negen feiten die je nog niet wist over Jezus. Die kende je inderdaad niet.
======================================
EN TOT SLOT
Het gevaar van picknicken.
======================================
Oude nieuwsbrieven zijn te raadplegen via de website van het Rijksmuseum van Oudheden (2009, 2010, 2011, 2012, 2013, 2014, 2015) en bij Aantekeningen bij de Bijbel. Als u de nieuwsbrief wil steunen, kunt u een donatie doen op rekeningnummer IBAN NL26 INGB 0670 7911 21 t.n.v. Livius, o.v.v. Ondersteuning Nieuwsbrief. Dank u wel. (Als u niet in Nederland woont: BIC/SWIFT INGBNL2A.)
Zie de huisregels welk commentaar wordt opgenomen!
