Dit is de 140e aflevering van de Livius Nieuwsbrief met nieuws over de Oudheid. Een kleine 6500 abonnees ontvangen de nieuwsbrief elke maand gratis; voor adreswijzigingen en afmeldingen volstaan uitsluitend mailtjes naar nieuwsbrief@livius.nl.

Jona Lendering (redactie)

======================================

LIVIUS’ EIGEN NIEUWS

Een greep uit het Liviusaanbod: dit najaar maken we een leuke reis langs het (rijke) Romeinse erfgoed in Slovenië en Kroatië en in mei is er in Bussum en Hoorn een boeiende cursus over de geschiedenis van het antieke Mesopotamië.

En verder: erg veel eigen teksten! We hadden een achtdelige reeks over de ondergang van het Romeinse Rijk in West-Europa: 1, 2, 3, 4, 5, 6, 7, 8. In de reeks “methode op maandag”: wat is waarheid?, causaliteit 1 en 2, eliminatie, de Eerste Hoofdwet van de Archeologie en de zinloosheid van vergelijkingen tussen antiek en modern. Verder hadden we een vijfdelige reeks over antieke historiografie: Herodotos en Thoukydides, de latere Griekse en republikeins-Romeinse historici, de historici van het Keizerrijk en die van de Late Oudheid en tot slot een speciale vermelding voor de (pas vertaalde) Appianus van Alexandrië.

Daarnaast waren er stukjes over Nubische vorsten, over de Hangende Tuinen van Babylon, over het Atheense ostracisme, over Alexander de Grote, over Antiochos III, over vissen in de woestijn en over de positie van vrouwen in het christendom.

======================================

HET MOOISTE VAN DE MAAND

In onze erkend subjectief “het mooiste van de maand” genoemde rubriek dit keer het bericht dat bij Tiel spectaculair veel Romeinse vondsten zijn opgegraven.

======================================

EGYPTE

In Cairo is een standbeeld gevonden van een koning. Aanvankelijk dacht men aan Ramses II, maar het was Psamtek I.

Het is leuk te zien hoe de media hetzelfde bericht weergeven: waar de NOS de (op zich leuke) vondst van een piramide kritiekloos brengt, is De Volkskrant wat sceptischer.

Het maandelijkse gesleep met mummies: 1, 2.

En verder: onderwaterarcheologie in Egypte – zoals altijd met foto’s waarop geen enkel meetlint, geen jalon of ander wetenschappelijk instrument is te zien.

En verder: oeroude rotsinscripties, Qubbet al-Hawa, Luxor, Yeha.

======================================

HET OUDE NABIJE OOSTEN

Het Gilgamesj-epos, gezongen.

En verder: een fascinerend reliëf uit de Bronstijd, gevonden te Harput (tussen Eufraat en Tigris in Oost-Turkije), Assyrische graven in Erbil en Babylon.

======================================

BLOED-OUDHEDEN

Waarom heeft een wetenschapper geheel niets, noppes, nada, niente aan een voorwerp dat afkomstig is van de zwarte markt? Omdat het een vervalsing zou kunnen zijn. Een voorbeeld.

Hoeveel geld heeft de zogenaamde Islamitische Staat nou verdiend dankzij de handel in oudheden? Zo te zien nog niet zo veel – en dat zal niemand verbazen. ISIS kwam immers vooral in het nieuws met vandalisme. Voor zover we het de laatste jaren hebben kunnen traceren, waren de voorwerpen in de zwarte handel vooral afkomstig uit Egypte en het door de regering gecontroleerde deel van Syrië.

======================================

DE OUDE GRIEKEN

Hoe een Cypriotisch hoofd op de TEFAF kwam – een stuk in Toebosch’ onvolprezen Eigen Tijdschrift.

Wat aten die Grieken en Romeinen nou eigenlijk? Een lijstje.

Een nieuwe aflevering in de Elgin-soap: Griekenland speelt met de gedachte niet in te stemmen met een akkoord over de Brexit als de Parthenon-sculpturen niet worden teruggegeven.

En verder: Salamis, Paestum en een aardige column over krokussen en de Leidse classicus Den Boer.

======================================

ROME EN ZIJN RIJK

De gemiddelde levensduurverwachting (bij geboorte) in het antieke Rome was twintig jaar. Een artikel dat daar om onduidelijke redenen tien jaar bij optelt biedt uitleg.

Opnieuw in het nieuws: de Torlonia-collectie. Want waarom zou je immers, om het oudheidkundige spreekwoord aan te halen, nieuws maar één keer naar buiten brengen als je ook twee keer naar aandacht kunt hengelen?

Interessant: als Romeinen sculptuur meenamen uit bijvoorbeeld Egypte, selecteerden ze op materiaal.

Mocht u ooit de ambitie hebben als gladiator tegen leeuwen te gaan vechten, dan is dit misschien nuttig.

De Hunnen waren niet zulke barbaren als gedacht – maar dat dacht dan ook bijna niemand.

Mensen die lachen om de these van Pirenne, weten in de regel niet hoe onvoorstelbaar invloedrijk de Gentse historicus eigenlijk is geweest.

En verder: Bayeux, de boten in het meer van Nemi (negeer de hijgerige kop), Thessaloniki, Munigua, Alexandrië, Apollonia. En in de stad zelf: de triomfboog van Titus maar weer eens (zie opgemeld oudheidkundig spreekwoord) en een gaaf filmpje over de ereboog van Titus.

======================================

BENOORDEN DE ALPEN

De Kasteel van Amstel-prijs voor het nieuwsbericht waarmee op de schandaligste wijze naar aandacht wordt gehengeld, gaat naar dit artikel. Seks verkoopt immers beter dan archeologie of oude geschiedenis. Dit is het soort gezwam waarmee de oudheidkunde zichzelf voor schut zet bij iedereen die kan lezen.

Het maandelijkse lijstje uit Groot-Brittannië is na het bovenstaande kort en bestaat alleen uit een berichtje over een Romeinse sarcofaag waarvan je vermoedt dat niemand ooit niet geweten kan hebben wat het was. Ofwel: het verhaal kán niet kloppen.

En verder: Kanne-Caestert. een gave muntvondst uit Kalkriese, archeologische vondsten uit Alphen online en – om helemaal blij van te worden – Merovingisch Paderborn.

======================================

ISRAËL, JODENDOM EN CHRISTENDOM

Wie had dat nou gedacht? De Jordaanse loden nep-codex is nep.

In Jeruzalem is de Grafbasiliek opgeknapt voor vier miljoen dollar. Dat is erg weinig. Je zou zelfs zeggen: verdacht weinig.

Ook in Jeruzalem: het project om zand van de Tempelberg te zeven, loopt ten einde. En dit kapiteel zou nergens méér zijn dan een berichtje op pagina zes of acht in de krant, maar ja, het is Jeruzalem. En nu we het toch hebben over de beladen Oudheid in die stad: een vernietigend commentaar op archeoloog David Be’eri.

En verder: de joodse catacomben in Rome, en daar zijn de Mijnen van Koning Salomo weer eens een keer.

======================================

OVERIG

Hoe zit het nou met dat DNA-onderzoek? Uw redacteur harkte informatie bij elkaar: de eerste mensen, de eerste boeren, de Indo-Europeanen en hun migraties – en latere migraties.

In het verlengde hiervan: het schaap werd zo’n 10.000 jaar geleden gedomesticeerd. DNA-onderzoekers stelden nu vast dat het dier langs de Zijderoute China bereikte én dat daar nieuwe soorten kwamen te ontstaan die weer naar het westen kwamen.

In het verlengde daarvan: de Skythen lijken Indo-Europese genen te hebben gecombineerd met Siberische. Niet helemaal onverwacht, maar “the ancient Scythian populations from the eastern and western part of the Eurasian Steppe are genetically closer to each other than are the modern populations of the respective regions”.

Hoe ga je als oudheidkundige om met de pers? Vijf dingen om wel te doen, vijf dingen om niet te doen en een bonus-tip.

Dit kan interessant worden: zoals er systematische milieu-effect-rapportages zijn, zo wordt er gewerkt aan rapportages over culturele schade die te verwachten zijn bij grote infrastructurele projecten.

======================================

BOEKEN

De boekenrubriek in de Livius Nieuwsbrief wordt verzorgd door Roel Salemink van de Amsterdamse Athenaeumboekhandel, die u de boeken snel zal leveren als u gebruik maakt van de onderstaande links.

John Nagelkerken heeft lang gewerkt aan de vertaling van De Burgeroorlogen 133-35 v.Chr. van de vaak ondergewaardeerde Romeinse historicus Appianus, en is deze maand verschenen in de Baskervilleserie van uitgeverij Athenaeum, Polak en Van Gennep. Tot 9 april te koop voor de introductieprijs van €29,99 (ipv €35).

Athene in oorlog.  Athens Burning: The Persian Invasion of Greece and the Evacuation of Attica van Robert Garland beschrijft de invasie van het Griekse vasteland door de Perzen en The Plague of War. Athens, Sparta, and the Struggle for Ancient Greece gaat over de Peloponnesische Oorlog.

Over het ontstaan van het christendom en waarom de mensen gevoelig waren voor deze cultus gaat The Dawn of Christianity. People and Gods in a Time of Magic and Miracles van Robert Knapp.

De ondergang van het Sasanidenrijk wordt beschreven in Decline and Fall of the Sasanian Empire: The Sasanian-Parthian Confederacy and the Arab Conquest of Iran door de Amerikaanse historica Parvaneh Pourshariati.

Eric Cline, bekend van zijn uitstekende boek 1177 B.C., schreef een nieuw boek over de geschiedenis van de archeologie: Three Stones make a Wall. The Story of Archaeology.

In het kader van de Romeinenweek is op zaterdag 29 april vanaf 13.30 uur de bekende Britse oudhistoricus Adrian Goldsworthy te gast bij Athenaeum Boekhandel op het Spui. Naast dat hij de vertaling van zijn laatste boek Pax Romana. War, Peace and Conquest in the Roman World zal presenteren (en signeren) wordt hij geïnterviewd door Hendrik Spiering, chef wetenschappen van NRC Handelsblad. Bij mooi weer vindt dit alles buiten voor de winkel plaats. Graag aanmelden bij klassiek@athenaeum.nl.

======================================

DWAASHEID

Het is volgende week pasen en de traditionele paashoax, waarbij een wetenschapper of een kwakwetenschapper ongestraft kletskoek over het vroege christendom kan uitslaan, ontbreekt ook dit jaar niet.

Een pijnlijk slecht stuk over Mithras in Trouw. De misschien wel slechtste krant van Nederland slaagde erin nog een tweede keer nat te gaan met een publiek-minachtend stuk, dit keer over de erfzonde. Want de mensen serieus nemen, dat is blijkbaar niet nodig.

======================================

OVERLEDEN

Classica Simone Mooij is overleden. Ze vertaalde onder meer Marcus Aurelius, Arrianus, Musonius Rufus, Diogenes van Oinoanda en het Droomboek van Artemidoros.

======================================

EN TOT SLOT

Het was 1 april.

Toota witharsechwanoo!

======================================

Oude nieuwsbrieven zijn te raadplegen via de nieuwspagina van het Rijksmuseum van Oudheden en bij Aantekeningen bij de Bijbel.

Zie de huisregels welk commentaar wordt opgenomen!

Mede mogelijk dankzij