Aantekeningen bij de Bijbel
Vragen, overdenkingen en achtergronden over de Bijbel,
welke resulteren in allerlei aantekeningen.
welke resulteren in allerlei aantekeningen.
Dit is de 142e aflevering van de Livius Nieuwsbrief met nieuws over de Oudheid. Ruim 6500 abonnees ontvangen de nieuwsbrief elke maand gratis; voor adreswijzigingen en afmeldingen volstaan uitsluitend mailtjes naar nieuwsbrief@livius.nl.
Jona Lendering (redactie)
======================================
LIVIUS’ EIGEN NIEUWS
Een greep uit het Liviusaanbod: er zijn drie plaatsen vrij in onze reis langs de Dalmatische kust en er zijn voor het najaar al wat leuke cursussen gepland.
Van Sigrid van Roode verscheen Desert Silver, haar boek over de sierraden van vrouwen uit het Midden-Oosten. Het is prachtig geworden en u bestelt het daar.
We werken verder aan het omzetten van de Livius.org-website en kunnen al wat nieuwe pagina’s online plaatsen over de Anatolische stad Kanes (Kültepe), de Indo-Europese migraties, de Hittieten, de Zeevolken, Sam’al (Zincirli), de Neo-Hittieten, de Etrusken, de Macedonisch-Romeinse stad Philippopolis, de Grieks-boeddhistische kloosters Kara Tepe en Fayaz Tepe en het Byzantijnse pelgrimsoord Resafa.
In de reeks “Methode op Maandag”: de relatie tussen vondsten en teksten, woordbetekenissen, vage speculaties en de onvermijdelijkheid van speculaties.
In de reeks museumstukken: een Kanaänitische orthostaat, een alfabet uit Ugarit, een delingstabel, de apsis, een fresco uit Pompeii (gewoon in Den Haag), een inscriptie uit Plovdiv en van de oostelijkste rand van de klassieke cultuur een beeld van Boeddha.
======================================
HET MOOISTE BEMOEDIGENDSTE VAN DE MAAND
In onze erkend subjectief “het mooiste van de maand” genoemde rubriek dit keer een bericht dat misschien niet zo mooi is maar wel weer wat vertrouwen geeft: de beruchte Green Collection gaat 5500 voorwerpen teruggeven aan de rechtmatige eigenaar en betaalt een boete van drie miljoen dollar. Toelichting.
======================================
HET OUDE NABIJE OOSTEN
“Deep learning” en het lezen van spijkerschriftteksten. Dit kan interessant gaan worden.
Een database van bedreigde archeologische sites in het Midden-Oosten en Noord-Afrika.
Een “virtueel museum” voor het oude Irak. Overigens zijn digitale musea vaak synoniem voor “we hebben het geld niet over voor een echt museum”.
En verder: Fahraj, Acemhöyük, het koninkrijk Edom, Samen, en de Assyrische vorst Esarhaddon (1, 2).
======================================
EGYPTE
Het oud-Egyptische DNA bevestigt vooral de (al verwachte) verwantschap van de bewoners van de Nijlvallei met die van het Midden-Oosten.
Om helemaal blij van te worden: de domesticatie van de kat (leest u mee, Piet Schreuders?).
De Kasteel van Amstel-prijs voor het nieuwsbericht waarmee op de schandaligste wijze naar aandacht wordt gehengeld, gaat naar dit artikel: slavernij in Egypte was precies dat – slavernij in Egypte. Er is geen enkele reden de Bijbel erbij te halen. Dit is dus het gezwam waarmee de oudheidkunde zichzelf voor schut zet bij iedereen die kan lezen.
Hoe lucratief is het roven van oudheden? Heel lucratief.
In het verlengde daarvan: Samuel Goudsmit (ja, de natuurkundige) nam tijdens de Tweede Wereldoorlog een Egyptisch reliëf mee uit Berlijn. Dat is nu teruggegeven.
En verder: heel erg vroege hiëroglyfen, Minya, de boot van Cheops, Dashur, graf van een goudsmid, Luxor, de verwoesting van Gezer, Esna en nog eens die kunstteen.
======================================
DE OUDE GRIEKEN
Hoe betrouwbaar is Herodotos?
En verder: Macedonië, Alexandrië en Grieken in Baktrië.
======================================
ROME EN ZIJN RIJK
Classica Silvia de Wild is een blog begonnen over Latijnse inscripties.
Een leuk stuk over paleograaf Roger Tomlin.
In de stad zelf: vondsten uit Metrolijn-C en de catacomben.
Een artikel over Romeins beton kreeg verbazingwekkend veel aandacht, hoewel er – als uw redacteur het allemaal goed begrijpt – weinig in staat dat niet al tien jaar geleden door Israëlische archeologen is vastgesteld.
De Nabateeërs: Humayma en watermanagement in Petra.
En verder: Ptolemais, Zerzevan en een redelijk overbodig artikel over gladiatoren.
======================================
BENOORDEN DE ALPEN
Het was moeilijk te missen dat het Rijksmuseum van Oudheden een prachtig zwaard uit de Bronstijd heeft gekocht.
Slecht nieuws uit Keulen: het Römisch-Germanisches Museum gaat zes jaar dicht. En daarbij blijft het niet: als het niet zo’n verschrikkelijk cliché zou zijn, zouden we haast schrijven dat de noodklok slaat over Nijmegen, waar de gemeenteraad redeloos en radeloos is en het erfgoed reddeloos.
Een spectaculaire vondst van gouden munten in de Betuwe documenteert hoe het koninkrijk van de Franken groeide in een laat-Romeinse context. Meer. En een vergelijking met de Visigoten.
Slingerstenen waren net zo dodelijk als pistoolkogels. Maar dat wist u natuurlijk uit Velsen.
Het maandelijkse lijstje uit Groot-Brittannië: Alderney, Oldbury, York, heuvelforten, een gezichtsreconstructie van een Pict en Tom Hazenberg maakt een wandeling.
En verder: Heiloo, het Keltische graf van Lavau, het grafveld van Krefeld-Gellep, De Meern 1, de schepen uit Zwammerdam, een Germaans dorp bij een verlaten Romeins kamp.
======================================
ISRAËL, JODENDOM EN CHRISTENDOM
Koning Salomo is er weer eens met de haren bij gesleept en dat was nergens voor nodig: verfstoffen uit de Vroege IJzertijd hoef je niet te hypen, die zijn ook zo boeiend genoeg. Op soortgelijke wijze: een vroege inscriptie is ook fascinerend zonder dat je de Bijbel erbij haalt.
Een eerste kennismaking met de Bijbel: uw redacteur biedt een eigenzinnige leesstrategie: 1, 2, 3, 4 en een leesrooster. En nu we het toch hebben over de Bijbel: hoe vertalen we de proloog van het Johannesevangelie?
En verder: Jeruzalem, Machaerus, Caesarea, Hippos.
======================================
OVERIG
Hysterische samenvatting van een artikel over DNA-continuïteit in Libanon (commentaar). En ook de kop dat Hollandse horden de bouwers van Stonehenge uitmoordden had wat minder gekund. Het onderzoek zélf is, zoals altijd, interessant genoeg om zonder sensatie te worden gepresenteerd.
Twee leuke artikelen over de (ongelooflijk wijde) verspreiding van Byzantijnse en Sassanidische voorwerpen.
In Toebosch’ Onvolprezen Eigen Tijdschrift een mooi stuk over de illegaal verworven voorwerpen in de Getty-collectie.
En verder: DNA-onderzoek naar antieke paarden (meer), een voorislamitische Arabische inscriptie, ’s werelds oudste broek, een website om metaaldetectorvondsten te documenteren en uitpuilende archeologische depots.
======================================
BOEKEN
De boekenrubriek in de Livius Nieuwsbrief wordt verzorgd door Roel Salemink van de Amsterdamse Athenaeumboekhandel, die u de boeken snel zal leveren als u gebruik maakt van de onderstaande links.
De nodige boeken over het antieke Iran deze maand. In de eerste plaats is er de Oxford Handbook of Ancient Iran waarin alle fasen van de oude geschiedenis in het gebied aan bod komen. Daarnaast is er ook The Two Eyes of the Earth. Art and Ritual of Kingship Between Rome and Sasanian Iran waarin Matthew Canepa de wereldrijken van het laat antieke Rome en het Sasanidenrijk naast elkaar legt en hun stijl van regeren met elkaar vergelijkt.
In Summoned to the Roman Courts. Famous Trials from Antiquity worden bekende en beruchte strafprocessen naast elkaar gezet om een beeld te geven van het Romeinse rechtssysteem. Een notoire zaak is de berechting van Jezus Christus. In Pontius Pilate. Deciphering a Memory wil Aldo Schiavone een beeld geven van het leven van de Romeinse gouverneur van Judea en probeert natuurlijk ook zijn rol in de veroordeling van Jezus tot de kruisdood te duiden.
De Amerikaanse Homerus-specialist Gregory Nagy schreef het boek Homer the Preclassic over de mondelinge traditie waarin de verhalen van de Ilias en Odyssee zijn ontstaan en overgeleverd.
Bij uitgeverij Damon verscheen een kloeke vertaling van Aulus Cornelius Celsus’ De Medicina, of De Geneeskunst, het deel van zijn encyclopedische werk dat was gewijd aan alles dat bekend was op het gebied van de antieke geneeskunst. De rest van zijn werk is verloren gegaan, maar dit gedeelte kunnen we nu lezen in de vertaling van onder meer John Nagelkerken en Julius Roos.
======================================
DWAASHEID
Dit is zó stompzinnig dat uw redacteur het niet eens uitleggen wíl en anders maakt het signaalwoord “paradigma” wel duidelijk dat het onzin is. Of u leest het hier.
Een verstandig stuk van Peter Burger over The Golden Bough.
======================================
EN TOT SLOT
Een crowdfundingsactie voor de Romeinse Katakomben in Valkenburg.
Toota witharsechwanoo!
======================================
Oude nieuwsbrieven zijn te raadplegen via de nieuwspagina van het Rijksmuseum van Oudheden en bij Aantekeningen bij de Bijbel. Als u de nieuwsbrief wil steunen, kunt u een donatie doen op rekeningnummer IBAN NL26 INGB 0670 7911 21 t.n.v. Livius, o.v.v. Ondersteuning Nieuwsbrief. Dank u wel. (Als u niet in Nederland woont: BIC/SWIFT INGBNL2A.)
Zie de huisregels welk commentaar wordt opgenomen!
