Aantekeningen bij de Bijbel
Vragen, overdenkingen en achtergronden over de Bijbel,
welke resulteren in allerlei aantekeningen.
welke resulteren in allerlei aantekeningen.
Dit is de 157e aflevering van de Livius Nieuwsbrief met nieuws over de Oudheid. Ruim 7250 abonnees ontvangen de nieuwsbrief elke maand gratis; voor adreswijzigingen en afmeldingen volstaan uitsluitend mailtjes naar nieuwsbrief@livius.nl.
Jona Lendering (redactie)
======================================
LIVIUS’ EIGEN NIEUWS
In de eerste plaats: oprechte dank voor uw bijdragen om deze nieuwsbrief gefinancierd te houden. Ook dit jaar kwamen we weer netjes uit de kosten. Speciale dank voor een heel mooie bijdrage van de stichting Carptim, die het vertalen van Griekse en Latijnse teksten mogelijk maakt.
Wachtend op het moment dat we oude Livius.org-pagina’s kunnen gaan verbeteren, kunnen we soms iets nieuws toevoegen, zoals pagina’s over Anemurium, Eutropius, diens geschiedwerkje en Aristaenetus.
Op de blog: het antieke Nubië, de mantel van Syloson, was er ooit een Peloponnesische Oorlog?, de herbouw van de Lange Muren van Athene, waar komt de uitdrukking “de wijze van Chaironeia” vandaan?, hoe bestudeer je het antieke christendom?, Romeins Tongeren.
In de reeks museumstukken: een dromedaris, een oude Groninger, een lokpatrijs. In de reeks Byzantijnse krabbels: Severus van Antiochië en de omgang met de klassieken. In de reeks Methode op Maandag: Wat is een grens?, het gebruik van Twitter, de vooringenomen waarneming. En pletter toch op met je schatvondsten: archeologen zijn wetenschappers en geen schatgravers.
======================================
HET MOOISTE VAN DE MAAND
In onze erkend subjectief “het mooiste van de maand” genoemde rubriek dit keer het bericht dat in Lent aan de Waal een piepklein potje is gevonden, gemaakt rond 600 v.Chr., met tekens die lijken op een schrift. Misschien gemaakt door iemand die interessant wilde doen door te pretenderen dat hij kon schrijven? Uiteraard zijn andere perspectieven mogelijk en dat maakt dit zo leuk: de geesteswetenschappen kunnen tonen wat ze zijn, namelijk een oefening in nadenken over de eigen perspectieven. We gaan hier hopelijk nog meer over horen.
======================================
EGYPTE
Een leuk voorbeeld van wat nieuwe media vermogen: een bezoekje aan de binnenkant van de Grote Piramide. Je kunt 360° rondom kijken.
Het maandelijkse gesleep met mummies: 1, 2.
En verder: Mit Rahina, Luxor, een grafveld bij Lisht, de export van zeebrasem, ontcijfering van een toverspreuk, een beeldje uit Kom Ombo, een hellenistisch gymnasium in de Fayyum.
======================================
HET OUDE NABIJE OOSTEN
Een Lydische schat (“Karun treasure”) waar uw redacteur nog nooit van had gehoord.
En een belangrijke ontdekking: een Perzisch paleis in de buurt van Amasia. Zoveel Perzische residenties kennen we niet buiten Iran.
======================================
DE OUDE GRIEKEN
Hoe extreme partijen ruzieën over de Griekse erfenis. Want de Oudheid is nooit om zichzelf interessant maar moet per se relevant worden gemaakt.
En verder: de Minoïsche site Zominthos, Divjaka, Antandros, Kythnos, Samothrake, oogzalf uit Aizanoi (en nog eens), Akrotiri, Pafos en Rozovo (Thracisch).
======================================
ROME EN ZIJN RIJK
Om blij van te worden: fenomenale muurschilderingen in Bayt Ras.
De catacomben van Malta waren de gedeelde begraafplaatsen van joden, christenen en heidenen. Wat zo vreemd niet is natuurlijk.
DNA-bewijs voor de Late Oudheid: de Langobarden en de familierelaties in een Gefolgschaft van de Alamannen. Nu we toch met DNA bezig zijn nog een observatie over naamgeving. En voor wie het spoor bijster is, is er nog dit overzichtsartikel.
En verder: Penedo dos Lobos, een inscriptie uit Pompeii, Cumae, Nicopolis, Avenches, Nysa, Vidin, een goudschat uit Como, Turgovishte en de restauratie van een beeld van Venus.
======================================
BENOORDEN DE ALPEN
Geweldig leuk artikel over hoe een deel van het West-Nederlandse rivierenlandschap is ontstaan.
Als dat maar goed gaat: in Krommenie wordt een vindplaats uit de jaren zestig heronderzocht en hoewel er nog geen conclusies zijn, is de politiek de zaak alvast aan het ophypen.
Op twee plaatsen zijn sporen gevonden van het wegennetwerk langs de Romeinse limes: bij Utrecht (Leidsche Rijn) en bij Katwijk.
Het maandelijkse lijstje uit Groot-Brittannië: Carmarthen, Colchester, Winterton.
En verder: Bronstijdgraven te Prêles (“Sensationsfund”) en Eindhoven, nog meer Bronstijd in Basel, Paderborn (niet voor het eerst), Reutlingen, een bijzondere schaal uit Rijnsburg.
======================================
ISRAËL, JODENDOM EN CHRISTENDOM
Een beetje ongemakkelijk gevoel: een orakel bij Abel Beth Maacah. Het is welbeschouwd niet nodig te vertellen dat dit ooit het Palestijns dorp Abil al-Qamh was, maar ergens wringt het dat dit niet staat vermeld: door één verleden te benadrukken, wordt een ander verleden overschreven.
Een enorme hoeveelheid – ruim duizend! – zegels uit Maresha.
Hoe de christenen en joden amuletten gingen dragen.
Een van de meest bizarre hypes is die van de verzonken basiliek bij Iznik (Nikaia). Iedereen heeft altijd geweten dat de resten daarvan in het water lagen, er was nooit iets geheimzinnigs aan, maar ineens was dat een verrassende ontdekking. En nu zou het ook nog eens de kerk zijn geweest waar het concilie van Nikaia heeft plaatsgevonden.
Ionica Smeets verdiept zich in haar wekelijkse wiskundecolumn in De Volkskrant in talmoedisch erfrecht.
En verder: een prehistorische bierbrouwerij en Koptische kloosters.
======================================
OVERIG
Classicus Peter Gainsford hekelt het gemak waarmee niet-specialisten menen, zonder kennis te hebben genomen van de relevante oudheidkundige publicaties, dingen te kunnen beweren over de oude wereld.
En verder: planten en vruchten langs de Zijderoute; de randen van de aarde; recent Koranonderzoek (meer); Grieks vuur; de basisstructuur van verhalen; wat is – om een goed Nederlands woord te gebruiken – een Abklatsch?
======================================
BOEKEN
De boekenrubriek in de Livius Nieuwsbrief wordt verzorgd door Roel Salemink van de Amsterdamse Athenaeumboekhandel, die u de boeken snel zal leveren als u gebruik maakt van de onderstaande links.
De zesde bundel van Stichting Zenobia heet Mohammed en de Late Oudheid en gaat over de opkomst van de islam en haar contacten met de antieke wereld, met bijdragen van o.a Marcel Hulspas en Johan Weststeijn.
Harvard University Press heeft een nieuw deel in de Dumbarton Oaks Medieval library gewijd aan christelijke teksten waarin de profeet Mohammed een rol speelt: Medieval Latin Lives of Muhammad.
Twee nieuwe boeken over de rol van (hooggeplaatste) vrouwen in het vroege Romeinse Rijk. Domina. The Women Who Made Imperial Rome van Guy de La Bedoyere gaat over de grote invloed die de vrouwen en moeders van de eerste keizers hadden op staatszaken. De focus van Cleopatra’s Daughter van Duane Roller ligt bij de koninginnen en andere vrouwen die een grote rol speelden tijdens het bewind van Augustus, zoals de dochter van Cleopatra en Marcus Antonius.
Die Vergessene Römerschlacht. Der sensationelle Fund am Harzhorn van Günther Moosbauer gaat over het begin van de periode die bekend staat als de tijd van de Soldatenkeizers. De laatste Severische keizer Severus Alexander wordt bedreigd door een coup van de Donaulegioenen die hun generaal Maximinus Thrax op het schild hebben gehesen en tegelijkertijd wordt de noordelijke grens bedreigd door Germaanse stammen leidend tot een grote veldslag. Hiervan werd onlangs de locatie teruggevonden.
De sterrenhemel ziet er tegenwoordig nog net zo uit als in de Oudheid. David Weston Marshall schreef over de grote invloed van hemellichamen op de Griekse mythologie. Het boek Ancient Skies, Constellation Mythology of the Greeks geeft een overzicht van de belangrijkste sterrenbeelden en hun bijbehorende mythen, en gaat op in op de rol van de kosmos en de astronomie in de antieke wereld.
======================================
SLECHT NIEUWS
Nee. Er is géén archeologisch bewijs voor de Intocht van de Hebreeën aan de rivier de Jordaan.
======================================
INTERNET
Een veelbelovende website met Aramese teksten.
======================================
OVERLEDEN
Een mooie necrologie van glas-expert Ina Isings en een al even mooi levensbericht over egyptoloog Dirk Huyge.
Toota witharsechwanoo!
======================================
Oude nieuwsbrieven zijn te raadplegen via de nieuwspagina van het Rijksmuseum van Oudheden en bij Aantekeningen bij de Bijbel.
Zie de huisregels welk commentaar wordt opgenomen!
