Dit is de 158e aflevering van de Livius Nieuwsbrief met nieuws over de Oudheid. Ruim 7300 abonnees ontvangen de nieuwsbrief elke maand gratis; voor adreswijzigingen en afmeldingen volstaan uitsluitend mailtjes naar nieuwsbrief@livius.nl.

Jona Lendering (redactie)

======================================

LIVIUS’ EIGEN NIEUWS

We zijn nog altijd bezig met de herbouw van de Livius.org-website, maar kunnen inmiddels wat artikelen toevoegen: de Amazones, de barbaren, Syloson, de eforen van Sparta, de Nijl, Kadmos, het Schathuis van de Korinthiërs in Delfi, de Massageten, Tyfon, Kybele en de Sogdiërs.

Op onze blog: Herodotos’s programma, Herodotos over de Nijl, de Ring van Polykrates, kwakgeschiedenis in Karahunj, de Eerste Punische Oorlog, de nieuwe Caesarvertaling van Vincent Hunink, de vermiste legioenbasis ten oosten van Anreppen en een nieuw blad van de Codex Sana’a 1. In de reeks “Methode op Maandag”: wat zijn de klassieken niet? en de geschiedfilosofie van Droysen.

======================================

HET BELANGRIJKSTE VAN DE MAAND

In deze eenmalige, erkend subjectief “het belangrijkste van de maand” genoemde rubriek dit keer het bericht dat van vijf fragmenten van Dode Zee-rollen in de Green Collection is vastgesteld dat ze vals zijn. Dit zal weinigen verrassen, want het aankoopbeleid van de familie Green getuigde van amateurisme. Dit is echter slechts het topje van de ijsberg.

Eén vraag is nu hoe het zit met de bijbelse fragmenten bij andere instituten en met de fragmenten van niet-bijbelse teksten die door de Greens zijn aangekocht en doorgegeven. Even urgent is de vraag waarom nette wetenschappers en een nette uitgeverij als Brill in zee zijn gegaan met de Greens. Ze wisten immers dat unprovenanced perkamenten/papyri van nul en generlei wetenschappelijke waarde zijn – precies om de reden die nu ieders aandacht heeft, namelijk dat ze vals kunnen zijn.

Nog een vraag: hoe serieus zijn de bepalingen in academische gedragscodes over transparantie? In het verlengde daarvan: hoe verantwoord zijn belastingvrijstellingen voor culturele en wetenschappelijke instellingen die de gangbare kwaliteitsnormen niet halen?

======================================

EGYPTE

Hé, dat is leuk. Om de zoveel tijd roept er iemand dat ’ie heeft ontdekt hoe de Egyptenaren de piramiden hebben gebouwd. Dat zijn dan altijd hypotheses. Nu is er zowaar een hypothese waar ook nog enig bewijs voor is: er is iets ontdekt dat de aanzet kan zijn van een helling waarover stenen zijn versleept.

Interessant stuk over handelscontacten tussen Egypte en Anatolië, intensiever dan gedacht. En in het verlengde daarvan: de vishandel tussen Egypte en Kanaän.

Tijdens de Arabische Lente zijn nogal veel sites in Egypte geplunderd en de voorwerpen zijn daarna in het buitenland verkocht. (Het onderzoek naar de hierboven genoemde Green Collection loopt nog.) Maar hoe groot is de schade? Het bedrag van drie miljard dollar is genoemd en wordt nu tegengesproken.

En verder: Abusir, Matariya en het maandelijkse gesleep met mummies.

======================================

HET OUDE NABIJE OOSTEN

Het museum in Damascus is heropend: uiteraard is dat propaganda maar het is toch fijn voor de Syrische bevolking. Het zou interessant zijn te vernemen wat er is gebeurd met het museum van Aleppo, dat in de frontlinie heeft gelegen maar was beveiligd. Over Deir ez-Zor hoeven we ons geen illusies te maken, maar Palmyra wordt binnenkort voor toeristen opengesteld.

Indachtig het oudheidkundige spreekwoord dat je nooit iets één keer naar buiten moet brengen als je ook twee keer naar fondsen kunt hengelen, horen we voor de tweede, derde, vierde, zoveelste keer dat vrouwen in Kanes handel mochten drijven.

Van de grote tumulus van Gordium is wel beweerd dat het graf is geweest van koning Midas en nu zijn er speculaties dat de daarin begraven man een goudkleurige mantel heeft gedragen. Dat de dendrodatering van de tumulus onmogelijk te rijmen valt met de uit spijkerschriftteksten bekende koning Midas, en dat de grote tumulus dus het graf van een andere heerser moet zijn, wordt gemakshalve genegeerd.

En verder: Sirkeli Höyük (werkelijk de moeite van het bekijken waard), Sardes, Daskyleion, de pre-hellenistische voorganger van Laodicea en de relatie tussen politiek en archeologie in Irak.

======================================

DE OUDE GRIEKEN

De datering van de ontploffing van de vulkaan op Santorini is belangrijk voor dateringskwesties in het hele oostelijke Middellandse Zee-gebied. Uw redacteur legde de materie al eens uit (hier). Er lijkt nu een aanwijzing te zijn voor de jonge datering, die het meest in lijn is met wat we over Egypte al vermoedden.

Alsof het niets is: achtenvijftig scheepswrakken in de Egeïsche Zee.

En ook een wrak in de Zwarte Zee, dat meteen wordt gehypet als “het oudste wrak”. Alsof het Uluburun-wrak niet een millennium ouder zou zijn. Maar ja, de foto’s van dat Zwarte Zee-wrak, die zijn natuurlijk helemaal niet de moeite waard en die wil u natuurlijk helemaal niet zien, dus men schakelt weer over op oudheidkundige standaardoverdrijving.

Er was al eens aandacht voor de prachtige reconstructies van hellenistisch Egypte in Assasin’s Creed, nu is het de beurt aan het klassieke Griekenland.

Indachtig het oudheidkundige spreekwoord dat je nooit iets één keer naar buiten moet brengen als je ook twee keer naar aandacht kunt hengelen, horen we weer eens dat antieke sculptuur gekleurd was.

En verder: Myceense bouwwerken in het Bulgaarse Zlatograd, metaalnijverheid bij Apollonia, kouroi in Atalanti, Aidonia.

======================================

ROME EN ZIJN RIJK

Dit is leuk: discussie over de door Caesar vermelde dieren in Germanië. Het wordt steeds aannemelijker dat het dier dat steeds voor oeros is aangezien, geen oeros was.

De datering van de vulkaanuitbarsting die Pompeii verwoestte, is twee maanden verschoven. Dat heeft implicaties voor ons begrip van de Romeinse economie en is niet onbelangrijk, maar het is ook geen nieuws.

Ook uit Pompeii: beeldschone fresco’s, enkele skeletten en nog een keer die inscriptie over dat enorme feestmaal.

Om helemaal blij van te worden: een proefschrift over de rechtspraakverzameling van de jurist Paulus en hoe deze collectie diende de PR diende van keizer Septimius Severus.

En verder: Aegae, Antandros, Assos, Gerasa, Amman, Smyrna, Antiochië (ad Cragum), Antiochië (het echte), Doliche, de soldaten bij de Muur van Hadrianus, Karpas, Hama, Constantinopel, Hadrianopolis.

======================================

BENOORDEN DE ALPEN

Hermeskeil, waar een legerkamp van Julius Caesar is gevonden, wordt steeds boeiender. Er is nu ook een Keltisch heiligdom aangetroffen.

Zonder hype schrijven over archeologie, dat mag natuurlijk niet. Zevenaar ziet werelderfgoed binnen de gemeentegrenzen, want u vindt een Romeins legerkamp natuurlijk op zichzelf helemaal niet interessant en raakt pas geïnteresseerd in het verleden als erover wordt geschreeuwd.

Het maandelijkse lijstje uit Groot-Brittannië: York en een interessante claim dat de Picten al in de vierde eeuw konden schrijven.

En verder: het zwaard van Echten, Lüzern, Krefeld (opnieuw), een brug bij Utrecht Leidsche Rijn en Krommenie.

======================================

ISRAËL EN JODENDOM

Indachtig het oudheidkundige spreekwoord [enz.] presenteert men in Tel Dan de wetenschappelijke consensus dat de oude joden lange tijd meer één god vereerden, als een nieuw inzicht.

Vreemd, Chanoeka is nog twee maanden weg en het jaarlijkse stukje over de Hasmoneeën is er nu al.

Indachtig het oudheidkundige spreekwoord [enz., enz., enz.]: Joden droegen Griekse namen. Niet dat ooit iemand anders heeft beweerd.

In de Gaza-strook wordt de archeologische site Tel Es-Sakan vernietigd.

En verder: uitleg van de vertaling van het Hebreeuwse woord voor “hand”.

======================================

OVERIG

Twee leuke artikelen die elkaar mooi aanvullen: Griekse muziek en Gregoriaanse muziek.

Ethisch dilemma. Er zijn de laatste jaren nogal wat Assyrische oudheden vernietigd. Nu wordt (volkomen legaal) een al heel lang in de VS aanwezig Assyrisch reliëf geveild. Profiteren mensen nu niet van het vandalisme, leidt dit niet tot prijsopdrijving, is dit geen aanleiding tot verdere plundering in Irak. (De Iraakse regering probeerde de veiling te beletten.)

En verder: Ötzi, Bronstijd-olijfpitten in de Dalmatische wateren, twintig opgravingen in Bulgarije, Sveshtari en de netwerkstructuur van het Romeinse en Han-rijk.

======================================

BOEKEN

De boekenrubriek in de Livius Nieuwsbrief wordt verzorgd door Roel Salemink van de Amsterdamse Athenaeumboekhandel, die u de boeken snel zal leveren als u gebruik maakt van de onderstaande links.

Het allervroegste begin van het christendom wortelt in het antieke jodendom. Dat is het onderwerp van When the Christians were Jews. The First Generation van Paula Fredriksen, expert op het gebied van antieke religies. Ze schreef eerder het goed ontvangen Paul. The Pagans’ Apostle.

Stephen Fry, welbekend van zijn enthousiaste boek Mythos, komt nu met Heroes. Mortals and Monsters. Quests and Adventures, een tweede deel over de Griekse mythologie waarin de verhalen van de Griekse helden centraal staan. Ook verkrijgbaar als hardback en audiobook.

De veroveringsoorlogen ten tijde van keizer Justinianus in de zesde eeuw staan centraal in het nieuwe boek van oudhistoricus Peter Heather, Rome Resurgent. War and Empire in the Age of Justinian.

Pamela Mensch vertaalde Diogenes Laertius Lives of the Eminent Philosophers dat eerder dit jaar in een prachtig geïllustreerde editie verscheen bij Oxford University Press. Nu is er een vertaling van haar hand van Theophrastus’ Characters. An Ancient Take on Bad Behavior waarin allerlei ‘slechte’ persoonlijkheidstypen de revue passeren, zoals de lafaard, de sycofant en de bedrieger. Ook dit boek is voorzien van bijpassende illustraties.

Ovidius. Het Verhaal van een Dichter is een rijk geïllustreerde biografie van de Romeinse dichter. Medewerker van de Koninklijke Bibliotheek van België in Brussel Michiel Verweij liet zich verleiden dit boek te schrijven nadat het idee was ontstaan voor een tentoonstelling aan de hand van manuscripten met sublieme illustraties, gravures en tekeningen aldaar aanwezig.

Dat de woorden van antieke denkers en schrijvers ook worden misbruikt, vooral online door mannen in de extreemrechtse hoek laat Donna Zuckerberg zien in Not All Dead White Men. Classics and Misogyny in the Digital Age: ´By appropriating the Classics, these men lend a veneer of intellectual authority and ancient wisdom to their project of patriarchal white supremacy.”

De Utrechtse hoogleraar en archeoloog Leonard Rutgers schreef De Klassieke Wereld in 52 ontdekkingen waarin hij aan de hand van belangrijke archeologische vondsten laat zien hoe belangrijk en actueel de antieke wereld tegenwoordig nog steeds is.

Tabula Peuteringania. Die einzige Weltkarte aus der Antike is een prachtig boek over de bekende Peutinger kaart waarin de Duitse archeoloog Michael Rathmann de complete kaart in foto’s heeft opgenomen en waarin alle plaatsnamen waar mogelijk worden geduid.

======================================

EN TOT SLOT

Even iets heel anders. Uw redacteur ontdekte een leuk tijdschrift, waar hij zo vrolijk van werd, dat hij denkt dat meer mensen het zouden moeten ontdekken. Het heet Argus en u moet hier maar even lezen wat uw redacteur er nou zo aardig aan vindt.

Toota witharsechwanoo! 

=====================================

Oude nieuwsbrieven zijn te raadplegen via de nieuwspagina van het Rijksmuseum van Oudheden en bij Aantekeningen bij de Bijbel.

Zie de huisregels welk commentaar wordt opgenomen!

Mede mogelijk dankzij