Aantekeningen bij de Bijbel
Vragen, overdenkingen en achtergronden over de Bijbel,
welke resulteren in allerlei aantekeningen.
welke resulteren in allerlei aantekeningen.
Zie hier voor een verklaring van de gebruikte coderingen.
ʿôlām, zn. mnl.; TWOT 1631a; vergl. Ugar. 'lm "eeuwigheid", Aram. עָלַם H5957 עָלְמָא "eeuwigheid", Syr. עָלְמָא "eeuwigheid", Arab. 'alam "wereld" (E. Klein, p. 466). Volgens sommigen afgeleid van de vermeende stam עלם "altijd durend" (TWOT 1631a) en welke dan vervolgens afgeleid is van עלם H5956 in de zin van "verbergen" (Gesenius עוֹלָם; E. Italie, p. 216; Strong עוֹלָם). Echter de meeste anderen zien een duidelijke relatie met het Akkad. ullu, ullānu "afgelegen tijd" waarbij -ām in עוֹלָם een suffix is (BDB עלם; E. Klein, p. 466).
1) In de context van tijd: lange duur, oudheid, toekomstigheid, voor altijd, ooit, altijddurend eeuwig, vanouds, oud; 1a) oudtijds, lange tijd (in het verleden); מֵעֹולָ֖ם van oudsher (Gen. 6:4); עַ֣ם עֹולָ֗ם het volk van weleer (Ezech. 26:20), "van oude tijden af is het er, een volk" (Jer. 5:15), "als in de dagen van oude tijden af" (Amos 9:11); 1a1) tijdsgebonden "voor altijd uw slaaf zijn" (Deut. 15:17), "Mijn heer de koning David leve voor eeuwig!" (1 Kon. 1:31), "Moge de koning in eeuwigheid leven!" (Neh. 2:3), "daar voor eeuwig blijft" (1 Sam. 1:22); 1b) (van toekomst); 1b1) altijddurend, לְעֹולָ֥ם עֹמָֽדֶת "eeuwig staan" (Pred. 1:4), עֹולָ֥ם וָעֶֽד "eeuwig en altijd niet wankelen" (Ps. 104:5), בְּרִ֣ית עֹולָ֔ם "een eeuwig verbond" (Gen. 9:16; Jes. 24:5; 55:3; 61:8), i.e. ברית עולם. שלא תמוט "een eeuwig verbond, dat nooit zal verlopen' (Ibn Ezra, Isa. 55:3). Zonder einde (Gen. 3:22; Job 7:16); 1b2) בֵּ֣ית עֹולָמֹ֔ו "zijn eeuwig huis" (Pred. 12:5), i.e. het graf; 1c) Rabbijns Hebreeuws wereld (met de mogelijke uitzondering van אֶת־הָעֹלָם֙ in Pred. 3:11) heeft עוֹלָם nooit de betekenis van 'wereld' in de Bijbel (E. Klein, p. 466; P. Broers, p. 268).
2) Niet tijdsgebonden: "voor altijd, immer" לְעֹלָ֥ם (Ex. 19:9; J.P. Lettinga, Hulpboek, p. 81; E. Klein. p. 303), לְעֵילֹֽום H5865 voor eeuwig (2 Kron. 33:7), וּֽמֵעֹולָ֥ם עַד־עֹ֝ולָ֗ם אַתָּ֥ה אֵֽל van eeuwigheid tot eeuwigheid zijt Gij God (Ps 90:2), עַד־עֹ֥ולְמֵי עַֽד in alle eeuwigheid (Jes. 45:17); 2a) voortdurend bestaan, eeuwig zijn van God, "the metaphysical idea of eternity" (Gesenius, p. 612), "des eeuwigen Gods" יְהוָ֖ה אֵ֥ל עֹולָֽם JHWH ’ēl ‘wōlām (Gen. 21:33), welke als titel van God wordt opgevat (F.C. Cross, p. 19, 49; K. van der Toorn, ea., DDD, p. 288-291; cf. Abraham Meister, Biblisches Namen Lexikon, [1991], p. 109: "wird damit Gottes schrankenlose Fortdauer ausgedrückt"). De Ugaritische godin Šapšu welke als titel špš ͑lm heeft "de eeuwige zon" (KTU 2.42 [= UT 2008], 7; Wilfred G.E. Watson, p. 158-159), de Aramese inscriptie van Karatepe de god Šamaš‘ōlām "de eeuwige zon" (K. van der Toorn, ea., DDD, p. 288-291), de Phoenische bezwering van Arslan Tash (7de v.C.) noemt de godin 'lt 'lm "de eeuwige godin" (KAI 27: 9-10); "eeuwig en altijd" עֹולָ֣ם וָעֶ֑ד ‘wōlām wā‘eḏ (Ps. 10:16; 48:15), וְעַד־עֹולָֽם (Ps. 121:8); altijd voortdurend מֵעֹולָ֣ם וְעַד־עֹ֭ולָם (Ps. 103:17); 2a2) eeuwig regeren van God יְהוָ֥ה יִמְלֹ֖ךְ לְעֹלָ֥ם וָעֶֽד JHWH yiməlōḵə lə‘ōlām wā‘eḏ (Ex. 15:18).
Rabbijns Hebreeuws en later
Naast voorgaande betekenissen; 1) eeuwigheid, ook geschreven als עָלְמָא, עָלַם (E. Klein, p. 473) 2) wereld, het ochtendgebed אֲדוֹן עוֹלָם Adon 'Olam "Heer van de wereld" maar iets verder "Eeuwige Heer" (I. Dasberg, Gebeden, p. 80). 2a) In de Kabbalistiek introduceerde Rabbi Yitzchak Luria (~1500) de mystieke term תִּיקּוּן עוֹלָם tikkun olam "het repareren van de wereld", waarmee hij aangaf dat God de wereld niet voleindigd had met scheppen en dat de mens deze taak had.
Ivriet
1) wereld 1a) עוֹלָם הַבָּא "het hiernamaals", lett. "de komende wereld" (cf. Henoch 71:15; Pimentel, p. 333); 2) crimineel circuit, העולם התחתון "de onderwereld" (Pimentel, p. 333).
Jiddisj
1) olms "oud"; 1a) niet goed wijs, getikt (Endt, p. 100)
Voorkomend in de LXX als: αιωνG165 "werelden, heelal, universum, eeuw, tijdsperiode, eeuwigheid"; αιωνιοςG166 "zonder begin, eeuwig"; αρχηG746 "begin, oorsprong"; αειG104 "voortdurend, ononderbroken";
Diverse Auteurs, Encyclopedia of the Bible and Its Reception, Vol. 8 Essenes - Fideism, [2014], p. 77–82 , G. Johannes Botterweck, Theological Dictionary Of The Old Testament Vol. 10, , [2000], p. 530-545 , Peter D.H. Broers, Woordenboek van het Bijbels Hebreeuws, , [2007], p. 267-268 , Francis Brown, S.R. Driver, Charles A. Briggs, Brown-Driver-Briggs Hebrew and English Lexicon, , [1994], עוֹלָם, Frank Moore Cross, Canaanite Myth and Hebrew Epic, Essays in the History of the Religion of Israel, [1997], p. 19, 49, 
I. Dasberg, Gebeden voor het Nieuwjaarsfeest, hardcover, [1981], p. 80 , B. Davidson, The Analitical Hebrew and Chaldee Lexicon, , [1995], עוֹלָם, Drs. Enno Endt, Bargoens woordenboek, , [1974], p. 100 , Lluis Feliu, Time and History in the Ancient Near East, Proceedings of the 56th Rencontre Assyriologique Internationale at Barcelona 26-30 July 2010, [2013], p. 159-168, Hebrew ʿôlām, Past and Future
Eep Talstra Centre for Bible and Computer, SHEBANQ, , [], עֹולָם, H.W.F. Gesenius, Hebrew-Chaldee Lexicon to the Old Testament, , [1979], p. 612-613 , R. Laird Harris, Theological Wordbook of the Old Testament, , [2003], 1631a, Enoch Italie, Bijbels Hebreeuws Nederlands Woordenboek, , [2003], p. 216, M. Jastrow, A Dictionary of the Targumim, the Talmud Babli and Yerushalmi, and the Midrashic Literature Vol. 2, digital, [1903], עוֹלָם, Ernest Klein, Comprehensive Etymological Dictionary of the Hebrew Language for Readers of English, , [2015], p. 466-467, 473, J.P. Lettinga, Grammatica van het Bijbels Hebreeuws, , [2009], Hulpboek p. 81 , Dr. Abraham Meister, Biblisches Namen Lexikon, , [1991], p. 109 , Jitschak Pimentel, Woordenboek Hebreeuws-Nederlands, , [1994], p. 333 , Karel van der Toorn, Dictionary of Deities and Demons in the Bible, , [1999], p. 288-291 , Wilfred G.E. Watson, A Dictionary of the Ugaritic Language in the Alphabetic Tradition, , [2003], p. 158-159 , Zie de huisregels welk commentaar wordt opgenomen!
