Literatuur
Bijbelteksten

Boekverbrandingen

Boekverbranding, biblioclasme of libricide is de opzettelijke vernietiging door vuur van boeken of ander geschreven materiaal, waarbij de verbranders deze meestal publiekelijk of ritueel verbranden. Het motief voor boekverbranding komt bijna altijd neer op censuur op morele, religieuze en politieke gronden, terwijl anderzijds het vaak met de mateloze domheid van de daders heeft te maken.

Wanneer de verbranding en vernietiging wijdverbreid en systematisch is, kan de vernietiging van boeken en media een belangrijk onderdeel worden van culturele genocide.

Bijbel

Oude Testament

Een geval geval over boekverbrandingen lezen we bij Jojakim, de koning van Juda, die Jehudi opdracht geeft om een boekrol te halen en voor te lezen. Steeds als Jehudi een aantal stukken had voorgelezen sneed hij die van de boekrol af en gooide die in de haard. De profeet Jeremia krijgt de opdracht om die boekrol opnieuw te schrijven en het oordeel over koning Jojakim uit te spreken (Jer. 36:23ev.).

Nieuwe Testament

In Handelingen zie we dat, nadat velen tot geloof komen, ze de boeken verbranden die niet meer met hun nieuwe levenswandel in overeenstemming is (Hand. 19:19), waaronder die met tovenarij en occulte zaken te maken hadden.

Geschiedenis

In de loop der eeuwen zijn heel veel boekverbrandingen geweest. Hieronder een overzicht van boekverbrandingen vanuit vermeend christelijk oogpunt:

• De boeken van Arius en zijn navolgers, na het Concilie van Nicaea (325) vanwege ketterij.
• De bibliotheek van het Serapeum in Alexandrië, verbrand en geplunderd door christenen in 392, daarbij aangemoedigd door hun bisschop.
• In 1233 werd het boek van Maimonides verbrand in Montpellier.
• In 1242 werden er op bevel van Lodewijk IX van Frankrijk, ook bekend als Lodewijk de Heilige, vele exemplaren van de Talmoed verbrand in Parijs (→ Jodenvervolging).
• Boeken van Luther werden verbrand op bevel van de toenmalige paus. De boeken van Luther zouden tegen het gezag van de paus 'en dus tegen Gods wil' ingaan.
• In de jaren voorafgaand aan de Tweede Wereldoorlog werden in Duitsland boeken die niet aan de eisen van de Cultuurkamer voldeden vernietigd. Berucht is de gebeurtenis op 10 mei 1933 toen op de Opernplatz, in Berlijn, boeken in het openbaar werden verbrand. Het was niet de enige plek ook in andere Duitse steden waren er dit soort openbare verbrandingen. Het betrof vooral boeken van onder andere Thomas Mann, Erich Maria Remarque, Franz Kafka, Karl Marx en H.G. Wells.
• Begin 1964, enkele maanden na de dood van C.S. Lewis, redde Lewis' literaire executeur Walter Hooper, een manuscript van 64 pagina's uit een vreugdevuur van de geschriften van de auteur - de verbranding werd uitgevoerd volgens het testament van Lewis. In 1977 publiceerde Hooper het onder de naam The Dark Tower. Het was blijkbaar bedoeld als onderdeel van Lewis' Space Trilogy. Hoewel onvolledig en klaarblijkelijk een vroege schets die Lewis achterliet, wekte de publicatie grote belangstelling en een voortdurende discussie onder Lewis fans en geleerden die zijn werk onderzochten.

Tegenwoordig zien we vaak dat boeken vernietigd worden omdat men niet meer de waarde ervan inziet. Zo werd in 2021 door de Centrale Bibliotheek in Den Haag ongeveer 100.000 boeken versnipperd, waaronder zeer waardevolle vakinhoudelijke boeken (AD, 24 oktober 2021).

Boekverbrandingen in de populaire cultuur

De 19^de-eeuwse Duitse dichter Heinrich Heine deed in zijn werk Almansor (1820) de beroemd geworden uitspraak "wo man Bücher verbrennt, verbrennt man auch am Ende Menschen" ("Waar men boeken verbrandt, zal men uiteindelijk ook mensen verbranden").

In Fahrenheit 451 (1953) van Ray Bradbury, wordt geschreven over een cultuur die boeken verbiedt vanwege haar minachting voor leren. Om die reden worden boeken verbrand, samen met de huizen waarin ze zijn verborgen.

Aangemaakt 13 december 2009, laatst bijgewerkt 1 november 2021

Zie de huisregels welk commentaar wordt opgenomen!