Literatuur
Bijbelteksten

afgoden (vernietigen)

Het vernietigen van afgoden, heeft in de Bijbel niet alleen betrekking op de afgodenbeelden, maar ook op de heidense tempels.

Bijbel

Een van de allereerste keren dat wordt opgeroepen om de afgoden weg te doen en te vernietigen lezen we als de Israëlieten naar het beloofde land trekken (Ex. 34:13; Deut. 7:5, 25; 12:2-3). Veelal wil men deze opdracht, en dan vooral de genocide op de Kanaänieten, als een eenmalig gebeuren zien. Echter het is opvallend dat in navolging hiervan ook richters (Richt. 6:28; 1 Sam. 7:3) en alle gelovige koningen (2 Kon. 10:26; 18:4; 23:14; Jer. 43:13), de afgodenbeelden, altaren, heidense tempels en aanbiddingsplaatsen blijven vernietigen. Altijd zien we dat daarna het volk zich opnieuw bekeert en reinigt (1 Sam. 7:4, 6).

In het Nieuwe Testament wordt niet gesproken over het vernietigen van heidense tempels. De reden hiervan is dat de eerste christenen in de synagoge, thuis of op neutraal terrein bijeenkwamen. In de eerste brief van Paulus aan de Corinthiërs lezen we dat enkele gemeenteleden naar heidense tempels gingen om deel te nemen aan de offermaaltijden (1 Corinthiërs 8-10). Hoewel Paulus in eerste instantie geen problemen heeft met het eten van het vlees, waarschuwt hij dat zo een iemand dit beter niet kan doen voor de zwakken van de gemeente. Paulus gaat zelfs zover dat hij stelt "Door zó te zondigen tegen de broeders en [hen in] hun geweten, dat zwak is, te treffen, zondigt u tegen Christus." (1 Cor. 8:12). Een paar hoofdstukken erna schrijft hij dat afgoden en het voedsel van afgoden niets is, maar komt met de conclusie "Nee, [ik zeg dit] omdat wat de heidenen offeren, [zij dat] aan demonen offeren en niet aan God, en ik wil niet dat u met de demonen gemeenschap hebt" (1 Cor. 10:20), waaruit blijkt dat Paulus het niet helemaal als niets beschouwt en terdege rekening houdt met de invloed van demonen en dat het beter is om niet naar heidense tempels te gaan. Het was dan ook in navolging van deze waarschuwing en de gewoonte in het Oude Testament dat de eerste christenen waar mogelijk heidense tempels bleven vernietigen.

Christendom

Binnen het vroege christendom had men de gewoonte om de heidense tempels te vernietigen. Pas ten tijde van keizer Constantijn zien we, dat op aanwijzen van zijn moeder Helena, veel heidense heiligdommen worden omgebouwd tot kerken of christelijke heiligdommen, waarvan oa. de heilig grafkerk in Jeruzalem (waarbij in tweede instantie de heidense tempel van Aphrodite werd verwoest omdat de priesters weigerden om een heidens gebouw te betreden) en de geboortekerk in Bethlehem de twee bekendste zijn. Opvallend is dat bij deze kerstening naast allerlei reinigingsriten en inwijdingen ook veelal heidense gebruiken worden meegenomen, naast het feit dat daar nauwelijks tot niet meer uit het Woord gepreekt wordt. Een gevaar welke we ook reeds in het Oude Testament lezen, dat het volk goden of heidense gewoonten overnamen. Waarbij we zien dat zaken die in eerste instantie goed leken tot een valstrik werden (cf. Deut. 12:30), zoals bij Gideon (Richt. 8:27) of de koperen slang van Mozes (Num. 21:8-9; 2 Kon. 18:4). In het laatste geval zien we dat om dit op te lossen wederom het vernietigd werd.

Christenen die niet direct onder het gezag stonden van de keizer of RK-kerk bleven doorgaan met het vernietigen van heidense gebouwen, om eventueel pas daarna op die plek een kerk te bouwen. Sulpicius Severus (c. 363 – c. 425) schreef in zijn Vita over Martin van Tours: "Waar hij ook de heidense tempels vernietigde, daar gebruikte hij onmiddellijk om kerken of kloosters te bouwen" (Sulpicius Severus. Vita, ch xiii). In China zien we ook dat christenen heidense tempels en gebouwen eerst vernietigden alvorens ze daar een kerk bouwden. Een mooi voorbeeld is het volgende hoe dat in zijn werk ging: "In one of these villages there was a heathen temple; which [although] small, [was] very beautiful, clean and well constructed. The Christians desired that, [and] the father sought a way and occasion to raze it to the ground, [and] destroy it, so that from its ruins, and materials [one] could rebuild and enlarge the Church of this very same village, which was small and limited. [....] And soon after, both young and old, united with their hearts full of great zeal, and fervour, razed the Temple to the ground; and with these materials built a worthy, and beautiful Church" (Sofia Diniz, "Jesuit Buildings in China and Japan, A Comparative Study" in Bulletin of Portuguese - Japanese Studies, núm. 3, december, 2001, pp. 100-128).

Geestelijke reiniging gebouw

→ Hoofdartikel Kerken: geestelijke reiniging gebouw

Sinds keizer Constantijn werden heidense tempels en gebouwen niet altijd meer vernietigd door de Rooms-Katholieke kerk. Binnen het Protestantisme is dit pas de laatste 150 jaar het geval. Hiervoor werd in de plaats allerlei reinigingsrituelen ontwikkeld. In bijna alle gevallen blijkt dat dit niet voldoende was en dat er een vorm van syncretisme plaatsvond.

Aangemaakt 19 februari 2010, laatst bijgewerkt 13 maart 2019

Zie de huisregels welk commentaar wordt opgenomen!