Aantekeningen bij de Bijbel
Vragen, overdenkingen en achtergronden over de Bijbel,
welke resulteren in allerlei aantekeningen.
welke resulteren in allerlei aantekeningen.
De Tempelberg (Hebreeuws הַר הַבַּיִת Har HaBáyit "berg van het huis") in de Bijbel ook wel de berg Moria genoemd, is het gebied waar later de de diverse Joodse tempelszijn gebouwd.
Tegenwoordig staat op de tempelberg de islamitische rotskoepel en de Al-Aqsa moskee. Of dit de Al-Aqsa moskee is die in de koran wordt genoemd is twijfelachtig omdat Mohammed in Ji'irrana is geweest waar vijftig jaar eerder een moskee met de naam al-Masjid al-Aqsa "de verste" was (Rizwi Faizer, p. 469). Nadat Abd allah Ibn al-Zubayr de Omajjaden verbood om nog naar Mekka te gaan (682 n.C.), weken zij uit naar Jeruzalem die sindsdien voor hen de heilige plek werd in plaats van Ji'irrana.
In de Bijbel wordt deze locatie alleen in samenhang met de tempel genoemd. Het was koning David die het terrein kocht van Arauna (2 Sam. 24:21) en later lezen we dat Salomo hier de tempel bouwde (2 Kron. 3:1) buiten de stad Jeruzalem (1 Kon. 8:1). Het terrein lag hoger dan Jeruzalem zelf (2 Sam. 24:16).
In de oostelijke muur van het Tempelterras is een verschil aan te wijzen tussen Herodiaans steenwerk en ouder steenwerk. Dit laatste lijkt op het Perzische steenwerk uit Sidon en Byblos en zou dan een deel van de muur kunnen zijn die Nehemia herbouwde (Neh. 2:17). Het kan echter ook jonger zijn en dateren uit de hellenistische tijd.
In de Evangeliën lezen we dat Jezus van het tempelplein de kooplieden verdreef (Mat. 21:12; Mark. 11:15; Luk. 19:45; Joh. 2:14).
Een van de grote problemen bij het archeologisch onderzoek van de tempelberg is dat deze onder het beheer staat van de Waqf die weer valt onder het toezicht van de Jordaanse regering. Een deel van het onderzoek is dan ook afkomstig van voor 1948, terwijl een ander deel afkomstig is van indirect onderzoek. Zo zijn er de laatste jaren veel illegale verbouwingen op deze locatie en het Sifting Project onderzoekt het puin dat hiervan is afgevoerd en heeft vele duizenden vondsten gedaan. Er zijn dan ook in de loop der eeuwen vele bewijzen gevonden dat de tempelberg inderdaad de tempelberg is en dat daar meerdere tempels hebben gestaan. Hieronder zullen de meest belangrijke bewijzen worden genoemd, waarbij niet geheel verwonderlijk de meesten slaan op de tempel die door Herodes is uitgebouwd.
Op de website van Dr. Leen Ritmeyer is een overvloed van informatie te vinden. Zie hier voor een interview met hem welke archeologische bewijzen er zijn.
Niet alleen uit de Bijbel, maar ook in seculiere geschriften wordt het bestaan van een of meerdere Joodse tempels op de tempelberg genoemd. Een beschrijving van de tempelberg door Flavius Josephus past perfect bij het terras waarop nu de Rotskoepel en de Al-Aqsa staan. Op de afbeelding is de tempel ten tijde van Herodes met daaronder de Rotskoepel geprojecteerd (voor een discussie betreffende de exacte locatie van de tempel zie hieronder).
We weten ook vrij zeker dat de Klaagmuur niet zomaar een muur is uit de tijd van de Herodiaanse vorsten, maar de muur van het tempelterras (Josephus, Joodse oudheden 15.396-402). Tegenwoordig kunnen we goed de diverse lagen van deze muur onderscheiden, waarvan de oudste de Herodiaanse laag is. Daarboven zien we de kleinere stenen die door de diverse Arabische overheersers en de Israëlische oudheidsdienst zijn aangebracht.
Hierboven werd reeds genoemd dat een gedeelte van de oostelijke muur ouder steenwerk aanwezig is en dat deze lijkt op het Perzische steenwerk wat ook elders is gevonden. Nu wil dit niet direct zeggen dat dit gedeelte van de muur dus ouder is, daar het ook mogelijk is dat deze stenen zijn hergebruikt. Het enige wat het bewijst is dat er aanwijzingen zijn voor een oudere muur en dat die of daar nog stond of dat de stenen daarvan zijn hergebruikt.
In 1968 werd door de archeoloog Benjamin Mazar bij de zuidelijke muur een steen gevonden met de volgende inscriptie in Hebreeuws kwadraatschrift לבית התקיעה לה... "naar de plaats van de bazuinen …". Algemeen wordt aangenomen dat deze steen van de zuidwestelijke hoek van de muur naar beneden is gevallen en dat het diende om de plek aan te duiden waar de priesters op de bazuin bliezen (cf. Fl. Josefus, Jewish Wars IV.9.12; Aaron Demsky, "When the Priests Trumpeted the Onset of the Sabbath" in BAR, nov./dec. 1986).
In 1871 is een inscriptie gevonden die ooit de grens tussen twee tempelhoven markeerde en waarover we lezen in Efeziers 2:14 "En door de tussenmuur, die scheiding maakte, af te breken".
ΜΗΘΕΝΑ ΑΛΛΟΓΕΝΗ ΕΙΣΠΟ-
ΡΕΥΕΣΘΑΙ ΕΝΤΟΣ ΤΟΥ ΠΕ-
ΡΙ ΤΟ ΙΕΡΟΝ ΤΡΥΦΑΚΤΟΥ ΚΑ-
Ι ΠΕΡΙΒΟΛΟΥ ΟΣ Δ ΑΝ ΛΗ-
ΦΘΗ ΕΑΥΤΩΙ ΑΙΤΙΟΣ ΕΣ-
ΤΑΙ ΔΙΑ ΤΟ ΕΞΑΚΟΛΟΥ
ΘΕΙΝ ΘΑΝΑΤΟΝ
"Geen vreemdeling mag voorbij deze balustrade komen op de hof rond de tempel. Wie desondanks wordt gearresteerd, is verantwoordelijk voor zijn eigen executie." (cf. Hand. 21:27-36 waar we lezen dat Paulus om deze redenen wordt gearresteerd). Tevens zien we dat de weg (de Decumanus maximus) die via de Wilson boog naar het tempelterrein leidde de weg is die in vs. 32 wordt genoemd: "Die [de tribuun Claudius Lysias] nam ogenblikkelijk soldaten en hoofdmannen over honderd mee en liep snel naar beneden naar hen toe." Bij wegwerkzaamheden van de Jaffastreet in 2010 zijn delen van deze decumanus teruggevonden.
In 1996-97 werd onderzoek gedaan naar enkele cederbalken die als vuilnis waren verwijderd en waaruit bleek dat, volgens oa. 14C methode, minstens 2 uit de 9de tot 2deeeuw v.C. stamden (Nili Liphschitz and Gideon Biger, "Comparative Dating Methods: Botanical Identification and 14C Dating of Carved Panels and Beams from the Al-Aqsa Mosque in Jerusalem", JoAS, (1997) p. 1045–1050) en mogelijk nog bij de bouw van de tempel werden gebruikt.
In 2016 werd door Assaf Avraham en Perez Reuven een 1000 jaar oud Arabisch manuscript gevonden die de Rotskoepel Bait al-Maqdess noemt, de Arabische versie van het Hebreeuws Báyit HaMikdash (IsraelHayom, 30 okt. 2016).
Op dit moment zijn er een verschillende theorieën waar de tempel exact heeft gestaan op de tempelberg.
1) Zo zijn er een aantal die uitgaan dat het Heilige der Heiligen exact op de plaats van de Rotskoepel was (op de afbeelding in geel; Y. Yadin, The First Temple, Jerusalem [5715], p. 176-190; Avi Yona, the Temple, [Jerusalem 5716], p. 397-415; Rabbi Tikochinsky, The Holy City and the Temple, [Jerusalem 5729], p. 11-15; Rabbi Zalman Koren, The Courts of the Lord's House, [Jerusalem 5737], p. 301-306). Nancy K. Del Grande heeft in 2002 vanuit de lucht infrarood foto's gemaakt (Nancy K. Del Grande, Thermal imaging method to detect subsurface objects) op basis waarvan Tuvia Sagiv ontdekte dat direct oostelijk van de Rotskoepel een pentagon-achtige structuur aanwezig is die wijst op een opgang/trap naar het heiligdom (T. Sagiv, Penetrating Insights into the Temple Mount).
2) Anderen stellen dat de plaats van de Rotskoepel overeenkomt met de locatie van het altaar (op de afbeelding in rood; G. Dilman, Etz Haim Yeshiva Yearbook, [Jerusalem, 5673]; C. Schich, Der Temple in Jerusalem, [1890]).
3) Er zijn er die de tempel in het noordelijke gedeelte lokaliseren (op de afbeelding in groen; A. Kaufman, The Second Temple, its shape and location, The Temple Mount, its location and boundaries, lectures given during two study days, Nisan 22-23, 5735, [Jerusalem 5735], p. 39-46).
4) Of in het zuidelijke gedeelte (op de afbeelding in blauw; M. Brauer, The foundation stone, or the depository stone, [Jerusalem 5670]; Y. Rofeh, The location of our Temple, location of the Temple in the southern part of the Temple Mount plaza, [5738]; J. Ferguson, The Temple of the Jews and other buildings in the haram area of Jerusalem, [London, 1878]; Tuvia Sagiv, The Temple is located in the south, Tehumin, 14, 5754, p. 438 et seq.; Dan Bahat, The background to the various methods, a drawing of the Temple Mount area, a selection of plans and historic sites, [Jerusalem, 5741, 1980], p. 42; Norma Robertson, Locating Solomon's Temple, [2014]).
Gezien de vele nieuwe gegevens blijkt dat de laatste twee theorieën steeds onwaarschijnlijker zijn. Op basis van infrarood foto's en restanten van muren zijn de aanwijzingen steeds sterker dat de tempel de plaats van de Rotskoepel overlapte.
Soms worden ook nog andere locaties aangewezen, maar deze zijn meestal afgestemd op de huidige gespannen politiek rondom dit gebied. Het is dan ook niet verwonderlijk dat de tempel nooit op de plek staat waar nu de rotskoepel staat. Ook zijn er nog theorieën van zelfverklaarde archeologen die niet overeenkomen met de gevonden archeologische bewijzen (zoals Robert Cornuke in zijn boek "TEMPLE: Amazing New Discoveries That Change Everything About the Location of Solomon’s Temple", zie het essay van Gordon Franz, “Cornuke’s Temple Book: ‘The Greatest Archaeological Blunder of All Time.’” voor een kritiek op dit boek). Cornuke wil de berg verplaatsen naar de plek waar de "stad van David" lag (en dus lager dan de tempelberg), echter dit is totaal onlogisch omdat hier openbare gebouwen uit de eerste tempel periode (ca. 600 v.C.) zijn opgegraven (zie Nathan-melech waar dit verder wordt behandeld) en waaruit blijkt dat de 1ste tempel zeker niet op deze plek heeft gestaan.
In 70 n.C. werd deze verwoest door de Romeinen onder leiding van Titus. Tijdens de opstand van Bar Kochba wilden de Joden de tempel nog herbouwen maar dat mislukte, de Romeinen kwamen als overwinnaars te voorschijn, verbanden alle Joden en noemden de stad voortaan Aelia Capitolina. Op het plein kwam een tempel gewijd aan Zeus.
Na de verovering door de islamieten in de 8ste eeuw werden er 2 moskeeën op het terrein gezet, die tijdelijk toen de kruisvaarders de stad in handen hadden werden omgevormd tot kerken.
In 1948, na de oprichting van de staat Israël, vielen diverse Arabische landen de jonge staat aan, waarbij Jordanië grote delen van Judea en Samaria (de westelijke Jordaanoever) bezette, waaronder ook Oost-Jeruzalem en daarmee de tempelberg.
In 1967 wist Israël, tijdens een nieuwe aanval van de Arabische landen, de westelijke Jordaanoever en Oost-Jeruzalem te heroveren en werd de tempelberg weer toegankelijk voor Joden en christenen uit de gehele wereld. Het beheer ervan is gebleven bij de Jordaanse islamitische Waqf, een religieuze stichting.
In 1988 erkende Israël de bevoegdheid van koning Hoessein van Jordanië om het toezicht op de heiligdommen op de Tempelberg te blijven behouden. Zowel deze erkenning als dat het beheer bij de Waqf blijft heeft de afgelopen decennia ervoor gezorgd dat meermalen er illegale verbouwingen zijn gedaan met als gevolg dat veel archeologisch puin werd verwijderd. Via het Sifting Project wordt dit puin onderzocht en zijn reeds honderden artefacten gered.
In oktober 2016 nam de UNESCO een resolutie aan waarin de Joodse band met de tempelberg (en daarmee ook het bestaan van een Joodse tempel) wordt ontkend (RD, 14-10-2016; J. Lendering, Mainzer Beobachter, 6-11-2016).
In juli 2017 werden in de buurt van de tempelberg een tweetal politieagenten neergeschoten door Arabieren. Tijdelijk werd de toegang ontzegd op de tempelberg en detectiepoorten geplaatst, met als gevolg dat het nog meer escaleerde. Na verwijdering van de detectiepoorten bleven de islamieten in opstand komen (JPost, 28-7-2017, 27-7-2017; Ynet News, 27-7-2017).
In november 2019 werd door de Verenigde Naties een resolutie aangenomen dat de tempel voortaan alleen mag worden aangeduid met 'Haram al-Sharif' (JPost, 17 november 2019) en waarmee ze de geschiedenis proberen te herschrijven door de 3000 jaar oude band van de Joden met dit gebied weg te wissen.
Aangemaakt 14 februari 2018, laatst gewijzigd 18 november 2019
     |
Zie de huisregels welk commentaar wordt opgenomen!
