Literatuur
Bijbelteksten

Mindfulness

Mindfulness (achtzaamheid) is een uitdrukking die afkomstig is uit het angelsaksisch taalgebruik, waarvan de oorsprong in het boeddhisme ligt. Het is een bepaalde oosterse techniek om in een gemoedstoestand te komen met als doel om bewustwording te krijgen van de eigen fysieke ervaringen, gevoelens en gedachten, zonder onmiddellijk over te gaan op automatische reacties.

Beschrijving

De uitvinder van mindfulness is de moleculair bioloog Jon Kabat-Zinn, die het ”mindfulness-based stress reduction” noemde en baseerde op boeddhistische meditatietechnieken (Lion's roar buddhist wisdom for our time, 7 okt. 2010). Sindsdien groeide het uit tot een ware hype en wordt door steeds meer ziekenhuizen en specialisten geïntegreerd in hun therapeutisch aanbod. Ondanks dat het lijkt alsof het om een totaal iets anders gaat stelt anesthesioloog Paul Lieverse: "De termen worden aangepast aan de westerse mens, maar de inhoud blijft voluit boeddhistisch" (RD, 24 sept. 2012).

Wetenschappelijk onderzoek

Uit een onderzoek of mindfulness helpt om angst, depressie en pijn tegen te gaan of te verminderen bleek dat er matig ('low evidence') tot geen bewijs voor is gevonden (JAMA Internal Medicine, 2014;174(3):357-368; MedScape, 9 jan. 2014). Terwijl uit andere onderzoeken bleek dat het meer (ScienceDaily, 10 nov. 2015) of ander (J Neurosci. 2015 Nov 18; 35(46): 15307–15325) effect had dan medicinale placebo's, terwijl ook andere studies placebo-effecten niet durfden uit te sluiten (Danique Conijn, Meditatie als Medicatie of als Placebo?, 2013).

Christendom

In het christendom is de naam veranderd in "christfulness", echter uit de beschrijvingen van toegepaste methodieken blijkt dat alleen de boeddhistische benamingen zijn veranderd om het makkelijker te kunnen promoten bij christenen. Vaak wordt gesteld dat via deze methodiek steeds de verbinding gezocht wordt met God. Een stappenplan welke vaak wordt gevolgd is (J. Hobé, "Christfulness" in Bijbel & Onderwijs):

• Stap één
  Ga rustig liggen of zitten in een ontspannen houding. Voel hoe je lichaam de stoel of bed waarop je zit, raakt. Concentreer je op je adem en adem rustig in en daarna rustig uit. De Bijbeltekst om dit te rechtvaardigen ontleent men aan Genesis 2:7 waarin staat, dat God Adam de levensadem in blies.
• Stap twee
  Richt u zich op uw gedachten. Wat gaat er in u om? Daarna laat u deze gedachte los als een wolk.
• Stap drie
  Probeer de aandacht bewust te richten op iets anders dan de adem, bijvoorbeeld op uw linkervoet. Kunt u het drukvlak voelen tussen voet en vloer? Probeer zo verschillende punten in uw lichaam te voelen. U kunt er als het ware bewust naar toe ademen.
• Stap vier
  Probeer door de aandacht bewust te richten op een Bijbeltekst. Daarmee richt je jezelf bewust op de waarheid van de tekst.
• Stap vijf
  Doe de oefeningen van stap 1, 2 en 3 nogmaals. Nadat u hiermee klaar bent, richt u zich op de Heere. Richt je nu op de adem en repeteer bij het inademen: God is er altijd. Bij het uitademen repeteert u: Daarom ben ik er ook. Na verloop van enkele weken zult u merken dat uw besef dat u leeft, beweegt en in God bent, toeneemt.

Wat opvalt is dat nergens in de Bijbel wordt gesproken dat je je moet richten op je adem, dat de geciteerde Bijbeltekst meer als een feit wordt gegeven dat de mens leeft. Ook de tweede stap dat we ons op onze gedachten moeten richten en daarna die los moeten laten, is niets anders dan het boeddhistische leegmaken en uitschakelen van je denken. In de Bijbel lezen we juist het tegenovergestelde "Gij zult liefhebben den Heere, uw God, met geheel uw hart, en met geheel uw ziel, en met geheel uw verstand" (Mat. 22:37). Ook zijn er terdege gevaren bij dit "leegmaken", juist hierdoor stelt men zich open voor allerlei invloeden. Zo haalt Jezus als voorbeeld aan dat als een onreine geest is verdreven die terugkomt en zegt "Ik zal wederkeren in mijn huis, daar ik uitgevaren ben. En komende, vindt hij het [met bezemen] gekeerd en versierd" (Luk. 11:24-25), m.a.w. deze geest vindt een "leeg huis", opvallend is dan de conclusie "Dan gaat hij heen, en neemt met zich zeven anderen geesten, bozer dan hij zelf is, en ingegaan zijnde, wonen zij aldaar; en het laatste van dien mens wordt erger dan het eerste" (Luk. 11:26). Blijkbaar is dit leegmaken niet zo ongevaarlijk als gesteld wordt.

Tot slot is het een drogreden om te stellen dat het niet verkeerd is om de goede dingen uit een andere religie te halen, want in feite is deze stelling niets anders dan het syncretisme waar in de Bijbel vele malen tegen wordt geageerd.

In de Bijbel lezen we dan ook niet dat dit soort technieken gebruikt worden, eerder een oproep om naar God te gaan: "Komt herwaarts tot Mij, allen die vermoeid en belast zijt, en Ik zal u rust geven. Mijn juk op u, en leert van Mij, dat Ik zachtmoedig ben en nederig van hart; en gij zult rust vinden voor uw zielen. Want Mijn juk is zacht, en Mijn last is licht." (Mat. 11:28-30)

Aangemaakt 27 mei 2019

Zie de huisregels welk commentaar wordt opgenomen!