Aantekeningen bij de Bijbel
Vragen, overdenkingen en achtergronden over de Bijbel,
welke resulteren in allerlei aantekeningen.
welke resulteren in allerlei aantekeningen.
Een gladiator was iemand die een gevecht leverde als volksvermaak. Het woord gladiator is afgeleid van het Latijn gladius "zwaard" en betekent ‘zwaardvechter’, hoewel gladiatoren ook wel andere wapens gebruikten.
Reeds in het Oude Testament komen we een verwijzing tegen naar een soort gladiatorgevecht. Na de dood van koning Saul, volgt zijn zoon Isboseth hem op als koning over Israël. David regeerde in die periode als koning over Juda. Op een gegeven moment trekken hun legers onder de aanvoering van Abner en Joab tegen elkaar op. Om een burgeroorlog te voorkomen stelt Abner aan Joab voor: Laat zich nu de jongens opmaken, en voor ons aangezicht spelen. Waarop Joab reageert met: Laat hen zich opmaken (2 Sam. 2: 14). Blijkbaar moeten deze soldaten net als de latere gladiatoren in een tweegevecht tegen elkaar vechten. Waarbij de afloop van dit gevecht bepalend zou zijn.
In de Ilias van Homerus wordt een soortgelijk tafereel genoemd: Hektoor riep met luide stem: 'Luistert naar mij, Grieken en Trojanen! Paris verzoekt u de strijd te staken en u neer te zetten op de grond; maar hijzelf en Menelaos zullen tezamen strijden om Helena. Hij die wint zal haar bezitten, en wij anderen zullen vrede en vriendschap sluiten.' (Dr. Onno Damste, Homeros' Ilias, p. 28: Boek III).
We zien dat twaalf van Benjamin, te weten voor Isboseth, Sauls zoon, en twaalf van Davids knechten zich opmaakten om tegen elkaar te gaan vechten (vs. 15), tegen de verwachting van Abner en Joab in greep de een den ander bij het hoofd, en stiet zijn zwaard in de zijde des anderen, en zij vielen te zamen (vs. 16). Dit was geen echt gevecht, er waren geen winnaars en geen verliezers. Mocht de bedoeling van Abner (vs. 14) geweest zijn om deze strijd te voorkomen, door de dood van alle kampvechters, brak deze alsnog uit. In deze strijd werd Abner en zijn leger verslagen. Deze plek vlakbij Gibeon, werd later חֶלְקַ֥ת הַצֻּרִ֖ים Chelkath-Hazurim, "veld der scherpten" genoemd (vs. 16).
In het Nieuwe Testament zijn teksten als We zijn voor heel de wereld, zowel voor engelen als mensen, een schouwspel geworden (1 Cor. 4:9) en enerzijds kreeg u publiekelijk smaad en beproevingen te verduren, anderzijds was u solidair met hen die hetzelfde moesten doormaken. (Hebr. 10:33) duidelijke verwijzingen naar de gladiatorspelen in het Romeinse Rijk. Uit deze teksten blijkt dat christenen al vanaf het begin het slachtoffer waren van deze spelen. Meestal hoefden ze niet te vechten tegen de gladiatoren, maar werden ze voor de wilde dieren geworpen.
De volgende geschiedenis wordt wel eens aangehaald als het laatste gladiatorengevecht:
Telemachus was een monnik die in de 4de eeuw leefde. In het klooster voelde hij dat God tegen hem zei: 'Ga naar Rome'. Hij deed zijn bezittingen in een zak en ging op weg naar Rome. Toen hij in de stad aankwam, verdrongen de mensen zich in de straten. Hij vroeg waarom iedereen zo opgewonden was. Hij kreeg te horen dat de gladiatoren die dag op leven en dood tegen elkaar zouden vechten in het Colosseum. Het was namelijk de dag van de spelen, van het circus. Hij dacht bij zichzelf, vier eeuwen na Christus en nog steeds vermoorden ze elkaar, voor het vermaak? Telemachus rende naar het Colosseum en hoorde de gladiatoren zeggen: 'Heil Caesar! Wij zullen sterven voor Caesar!' Hij dacht: 'dit is niet goed'. Hij sprong over de railing en ging naar het midden van de arena, waar hij met geheven handen tussen twee gladiatoren ging staan en riep: 'In naam van Christus, laat af!'
De menigte protesteerde en begon te schreeuwen: 'Rijg hem aan het zwaard! Rijg hem aan het zwaard.' Een gladiator ging naar hem toe en stootte hem met de achterkant van zijn zwaard in zijn maag. Hij viel languit in het zand, maar stond weer op en rende terug en zei opnieuw: 'In naam van Christus, laat af!' De menigte begon opnieuw te schreeuwen: 'Rijg hem aan het zwaard.' Een andere gladiatoren liep naar hem toe en stak zijn zwaard in de maag van de kleine monnik. Hij viel in het zand, dat rood kleurde van het bloed. Met zijn laatste adem bracht hij nog eenmaal uit: 'In naam van Christus, laat af!'
Een voor een werden de 80.000 mensen in het Colosseum stil. Snel daarna stond een man op en liep weg, daarna nog één en toen steeds meer, en binnen enkele minuten hadden alle 80.000 toeschouwers de arena verlaten. Het was de laatste wedstrijd van de gladiatoren in de geschiedenis van Rome.
De Romeinse gladiatorengevechten vormden het hoogtepunt van een dagprogramma, de munus legitimum, dat in de loop van de tijd een vaste indeling had gekregen, welke uit een zestal onderdelen bestond:
Ter variatie waren er ook komische gevechten, waarvan sommigen misschien dodelijk zijn geweest. Een ruwe graffito uit Pompeii suggereert een komiek gezelschap van muzikanten, verkleed als dieren genaamd Ursus tibicen (fluitspeel-beer) en Pullus cornicen (hoorn blazende kip), misschien als begeleiding van clownerie door paegniarii tijdens een "spot" wedstrijd van de ludi meridiani. Ook zijn er vermeldingen dat in enkele gevallen vrouwelijke gladiatoren (gladiatrix, mv. gladiatrices) meededen en mogelijk tegen dwergen vochten. Het was de Canadese geleerde Stephen Brunet die de diverse bronnen nader onderzocht en tot de conclusie kwam dat het om afzonderlijke onderdelen van het programma ging en waarbij er een serieuze wedstrijd tussen gladiatrices was en een aparte boksshow tussen dwergen (S. Brunet, Mouseion XLVIII, Series III, Vol. 4, 2004, p. 145-170).
Aangemaakt 14 augustus 2005, laatst bijgewerkt 31 juli 2018
     |
Zie de huisregels welk commentaar wordt opgenomen!
